Otomotiv Sanayii Derneği (OSD), Ağır Ticari Araçlar Derneği (TAİD) ve Treyler Sanayicileri Derneği (TREDER) gibi sektörün nabzını tutan dernekler tarafından yayınlanan raporlar da gösteriyor ki Türk otomotiv sanayi 2012 yılında pazar, ihracat ve üretim açısından 2011 yılına göre durgun bir yıl geçirdi; ihracat geriledi, iç pazarda talep ve buna bağlı olarak da üretim azaldı.
2012 yılı Ocak-Aralık döneminde toplam pazar, 2011 yılı aynı dönemine göre (901 bin 867) yüzde 10 oranında azalarak 817 bin 620 olarak gerçekleşti. Önceki yıla oranla yüzde 18 oranında düşüşün görüldüğü hafif ticari araçlar pazarı (minibüs+kamyonet dahil) 221 bin adetler civarında kapandı.
Ağır ticari araçlar pazarında ise talep gerilemesi yıl boyunca devam etti. 2012 yılında bir önceki yıla oranla kamyon pazarındaki daralma yüzde 15 civarında gerçekleşti ve pazar yarı römork satışları ile birlikte 47 bin 343 adet ile kapandı. Şehirlerarası otobüs pazarı yüzde 41 daralarak bin 7 adet ile normal seyrine dönerken özellikle belediye ihalelerinin çok olduğu 2012 yılında şehiriçi otobüs pazarı ise yüzde 140 oranında ciddi bir büyüme ile bin 143 adet ile yılı kapattı.
Bu dönemde toplam hafif ticari araçlarda ithalatın pazar payı yüzde 42 olarak gerçekleşti. Satışların 129 bin 399’unu yerli, 92 bin 82’sini ise ithal araçlar oluşturdu.
2 binden fazla kamyon ihraç edildi
OSD’nin 2012 yılı Ocak-Aralık dönemine ilişkin olarak yayınladığı otomotiv sanayi verilerine göre; ihracat rakamlarında da azalma görüldü. 2011 yılında 790 bin 966 adet olan toplam otomotiv sanayi ihracatı yüzde 8 azaldı. 2012 yılında toplam ihracat 730 bin adet olarak gerçekleşirken bunun 413 bini otomobil ihracatı oldu.
Bu dönem içerisinde ticari araç ihracatı ise yüzde 9 düşüş ile 317 bin adet düzeyinde gerçekleşti.
OSD verilerine adetler bazında bakıldığında ise; 413 bine yakın otomobil ihracatı gerçekleştiren Türkiye’de, 292 bin 601 adet kamyonet, 16 bin 429 adet minibüs, 2 bin 682 adet kamyon, bin 173 midibüs ve 4 bin 47 otobüs (büyük + küçük) ihraç edildi.
Uludağ ve Orta Anadolu İhracatçılar Birlikleri verilerine göre; otomotivde toplam ihracat 19,3 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bunun 11 milyon dolarını ana sanayi, yaklaşık 8,5 milyon dolarını yan sanayi ihracatı oluşturdu. Toplam otomotiv sanayi ihracatı 2012 yılında ihracat sıralamasında birinci sırada yer aldı.
İhracattaki daralma üretimi etkiledi
İç ve dış pazarlardaki talep azalması üretime de yansıdı, 2012 Ocak-Aralık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre toplam üretim yüzde 10 oranında azaldı. 2011’de 1 milyon 189 bin 131 olan yıllık üretim adedi 2012 yılında 1 milyon 72 bin 978 adet oldu.
Ticari araçlar ve özellikle ÖTV artışına maruz kalan hafif ticari araçlarda, ihracatta yaşanan daralma üretimi de olumsuz etkiledi.
2011 yılına göre yük ve yolcu taşıyan ticari araç üretimi 2012 yılında; minibüste yüzde 31, midibüste yüzde 18 oranında artış gösterirken, otobüste yüzde 7, kamyonette yüzde 11, büyük kamyonlarda yüzde 20 küçük kamyonda ise yüzde 40 oranında azaldı.
Önen: “Pazar normal seyrine döndü”
Türk otomotiv sanayinin 2012 yılını değerlendiren Otomotiv Sanayii Derneği Yönetim Kurulu
ÖTV artışına ilişkin görüşlerini de aktaran ve 1.600 cc’den küçük araçlarda Eylül ayı sonunda yapılan ÖTV artışının, olumsuz etkisini 2013 yılı ilk çeyreğinde göstereceğini söyleyen Önen, otomotiv sanayinin ihracat şampiyonu olduğunu hatırlatarak, kazanılan bu başarı ve sağladığı katma değerin devam edebilmesinin sektördeki sürdürülebilir büyümeye bağlı olduğunu ifade ediyor. Pazarın talep yapısını olumsuz yönde etkileyen istikrarsız vergi değişikliklerinin sektör için talebi daraltan olumsuz bir gelişme olduğunun altını çizen Önen, “ÖTV artışları kısa vadede 2013 yılının ilk çeyreğini, uzun vadede ise 2023 hedeflerini olumsuz yönde etkileyecektir” açıklamasını yapıyor.
2013 yılı ile ilgili beklentilerini de aktaran Kudret Önen, “İçinde bulunduğumuz olumsuz küresel ekonomik koşullara rağmen, 2013 yılında öngörümüz, AB’nde derinleşerek devam eden kriz nedeni ile ihracatın gerilemesi, iç pazarda yatay bir talep hareketi ve buna bağlı olarak üretimin yükselerek 1 milyon ya da 1 milyon 100 bin adet düzeyinde gerçekleşmesidir” diyor.
6 ton üzerinde pazarın yüzde 50’den fazlası çekici
TAİD ve TREDER tarafından yayınlanan veriler ışığında 2012 yılında bir önceki yıla göre yüzde 15
Segmentler bazında bakıldığında ise 6 ton üzeri kamyon pazarında satışların yarısından fazlasını çekici satışları oluşturdu. DAF, Ford, Iveco, MAN, Mercedes, Renault Trucks, Scania ve Volvo’nun rekabet ettiği çekici segmentinde 2012 yılında toplam 18 bin 247 (onroad + offroad) araç satıldı. TAİD verilerine göre bu rakam 2011 yılında 22 bin 395 olarak gerçekleşmişti ki bu da yüzde 18,5’lik bir azalmayı işaret ediyor.
TAİD verilerine göre pazarda satılan 22 binden fazla çekicinin 10 bin 113 adedi Mercedes-Benz marka araçlardan oluştu. Satış adedi ile ilk sırada yer alan Mercedes-Benz’i bin 877 adetlik satış ile Ford Cargo, bin 767 adetlik satış ile Renault Trucks marka çekiciler izledi. İthal araçlar arasında da bin 522 adetlik satış ile Scania ilk sırada yer aldı.
Yine TAİD verilerine göre daralmanın görüldüğü bir diğer segment kamyon pazarı oldu. 2011 yılında 16 bin 801 kamyon satışının gerçekleştiği Türkiye pazarında 2012 yılında yüzde 8,4 oranında azalma ile 15 bin 390 adet (onroad + offroad) kamyon satıldı. Kamyon satışlarında da 6 bin 668 adet satış rakamı ile yine Mercedes-Benz en fazla kamyon satışı gerçekleştiren marka oldu. 2012 yılında, 4 bin 120 adet Ford Cargo kamyon satışı gerçekleşirken 2 bin 522 adet Iveco kamyon satıldı. Iveco ithal pazarda kamyon satışlarında ilk sırada yer aldı.
Treyler sektöründe iç pazar daraldı, ihracat arttı
Ağır ticari araçlar segmentinde kamyon ve çekicideki daralma treyler sektörüne de yansıdı. TAİD ve TREDER tarafından yayınlanan verilere göre; 2011 yılında 16 bin 204 adet olan treyler pazarı yüzde 15,5 civarında küçülerek 2012 yılında 13 bin 706 olarak gerçekleşti.
TREDER verilerine göre sadece TREDER üyesi firmaların yaptığı iç satışların toplamı 2011 yılında 12 bin 288 iken 2012 yılı toplamında yüzde 27 küçülerek 8 bin 957 adet olarak gerçekleşti. İhraç pazarında ise treyler sektöründe artış gözlendi. 2011 yılında 2 bin 92 treyler ihraç edilirken 2012 yılında yüzde 78 artış ile 3 bin 737 treyler ihracatı gerçekleştirildi.
Treyler pazarında iç satış ve ihracatta toplam satışlar arasında 5 bin 640 adetlik satış ile tenteli-perdeli araçlar en fazla satışın gerçekleştiği araçlar arasında yer aldı. Bin 922 adetlik satış ile tanker, bin 553 adetlik satış ile damper en fazla tercih edilen diğer ürün grupları arasında yer aldı.
6 bin 405 adetlik satış rakamına ulaşan Tırsan treyler pazarının lideri olurken, bin 507 adetlik satış ile Serin Treyler ikinci sırada yer aldı. Otokar-Fruehauf, ihracat ve iç pazarda bin 190 satış rakamı ile üçüncü sırada yılı kapattı. Krone ise 674 adetlik satış ile ithal pazarın lideri oldu.
İç pazarda canlanma beklentisi
Ağır ticari araçlar pazarında yaşanan daralmanın ardından 2013 yılı beklentileri de önem kazanıyor. İhracatta olmasa da yurtiçi pazarlarda umut verici nitelikte bir pazar beklentisi eğilimi hakim. AB üyesi ülkelerdeki ekonomik belirsizlikler ve krizin aşılamamış olması 2013 için ihracat pazarında zorlu bir süreç olacağı beklentisini gündeme getirirken yurtiçinde ağır ticari araçlar pazarında canlanma bekleniyor.