2030 yılında sera gazı emisyonlarını yüzde 55 oranında azaltmayı, 2050 yılında ise karbon nötr olmayı hedefleyen AB, bu çerçevede tüm ekonomi politikasını yeniden şekillendiriyor.
Avrupa Komisyonu, yeşil ekonomi vizyonuyla enerjiden ulaştırmaya, demir-çelikten otomotive kadar pek çok sektörde karbon ayak izini en aza indirmek için ilave tedbirler geliştiriyor.
AB’nin, Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamında açıkladığı Sürdürülebilir ve Akıllı Ulaşım Stratejisi incelendiğinde, kombine taşımacılığın geliştirilerek, sürdürülebilir ve yeşil ulaşım modlarının payının artırılması, demiryolu ve iç suyolu taşımacılığının arttırılması, sıfır emisyonlu araçların piyasaya sunulması; elektrikli araç altyapısının geliştirilmesi; ulaştırmadan kaynaklanan emisyonların yüzde 90 azaltılması hedefleniyor.
Avrupa Birliği, 11 Aralık 2019 tarihinde açıkladığı Avrupa Yeşil Mutabakatı ile 2050 yılına kadar karbon-nötr kıta olma hedefini gerçekleştirmeye giden yolda ekonomik, ticari ve sosyal hayatın tüm veçhelerini yeşil dönüşüm perspektifi ile şekillendireceğini açıkladı. AB’nin liderliğini yapmayı hedeflediği yeşil dönüşümün gerek yasal düzenlemeler ve tüketici tercihleri yoluyla gerekse ihracatımıza doğrudan etki edecek politikaların hayata geçirilmesinin planlandığını görülüyor.
Hayata geçirilmesi planlanan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması ve Sürdürülebilir Ürün İnisiyatifi gibi politikalar ile halihazırda uygulanmaya başlanan Döngüsel Ekonomi Eylem Planı gibi kritik önemi haiz alanlardaki düzenlemelerden doğrudan etkilenmemize sebep olacaktır. Bu süreçte, Ticaret Bakanlığı öncü rol üstlenip “Yeşil Mutabakat Eylem Planı” hazırladı. Yol haritası görevi görecek olan Eylem Planı, 9 ana başlık altında toplam 32 hedefi ve 81 eylemi kapsıyor.
AB’nin, Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamında açıkladığı Sürdürülebilir ve Akıllı Ulaşım Stratejisi incelendiğinde, kombine taşımacılığın geliştirilerek, sürdürülebilir ve yeşil ulaşım modlarının payının artırılması; yük taşımacılığında demiryolu ve iç suyolu taşımacılığının arttırılması; karayolu, havayolu ve denizyolu taşımacılığında sıfır emisyonlu araçların piyasaya sunulması; elektrikli araç altyapısının geliştirilmesi; tüm ulaşım modlarında sürdürülebilir ve alternatif yakıtların üretiminin/kullanımının artırılması; ulaşımın çevre üzerindeki etkileri dikkate alınarak fiyatlandırılması ile bağlantılı ve akıllı ulaşım sistemlerinin geliştirilmesi hususlarına yer verildiği görülüyor. Ayrıca, çevre dostu, akıllı, rekabetçi, emniyetli, erişilebilir ve uygun fiyatlı bir ulaşım sistemi oluşturularak 2050 yılına kadar ulaştırmadan kaynaklanan emisyonların yüzde 90 azaltılması hedeflenmektedir.
Ticaret Bakanlığı’nın yayınladığı “Yeşil Mutabakat Eylem Planı 2021” raporuna göre; tüm ulaşım modlarının bütüncül bir yaklaşımla entegrasyonunu sağlayacak ulaşım altyapılarının planlı bir şekilde gerçekleştirilmesi, ulusal ve uluslararası yük taşımacılığında kombine yük taşımacılığı imkânlarının geliştirilmesi ve kent içi ulaşım altyapısının geliştirilmesine katkı sağlanması hedefleniyor.
Bu itibarla, Eylem Planında ilave eylemlerin hayata geçirilmesi hedeflenmiş olup, “Sürdürülebilir Akıllı Ulaşım” başlığı altında, sürdürülebilir ve akıllı taşımacılığın; yeşil denizcilik ve yeşil liman uygulamalarının; demiryolu taşımacılığının geliştirilmesi, ayrıca yakıt tüketiminin ve emisyonların azaltılması ile mikro hareketlilik araçlarının kullanımının yaygınlaştırılması hedeflerine yer verildi. Sürdürülebilir ve akıllı taşımacılığın geliştirilmesi hedefi kapsamında, Kombine Taşımacılık Yönetmeliği ve Lojistik Merkezler Yönetmeliği yürürlüğe konacaktır. Söz konusu yönetmeliklerin hayata geçirilmesi ile tüm taşıma modları içerisinde demiryolu ve denizyolu taşımacılıklarının payının artırılması ve Türkiye’nin dış ticaret strateji ve politikalarına hizmet edecek şekilde lojistik merkezlerin kurulması hedefleniyor.
AB ile Türkiye arasındaki demiryolu altyapısının iyileştirilmesi hedefleniyor
Söz konusu hedef, demiryolu taşımacılığının geliştirilmesi hedefi ile de desteklenmekte; bu kapsamda AB ile Türkiye arasındaki demiryolu altyapısının iyileştirilmesine ve geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılarak Çerkezköy-Kapıkule demiryolu hattının tamamlanması hedefler arasında.
Yeşil liman uygulamalarının geliştirilmesi ile ilgili çalışmalar kapsamında, yeşil liman sertifika programına yönelik ulusal mevzuatın yayımlanması ile hem çevre dostu, iş sağlığı ve güvenliğine önem veren ve sürdürülebilir, hem de rekabetçi liman tesisleri oluşturulmasına ilişkin çerçevenin yasal bir zemine oturtulması amaçlanıyor.
Denizcilik sektöründen kaynaklanan zararlı emisyonların azaltılacak
Denizcilik sektöründen kaynaklanan zararlı emisyonların azaltılması ve yeşil denizciliğin desteklenmesine yönelik çalışmalar kapsamında, düşük emisyonlu alternatif yakıtlar ile çalışacak yeni gemilerin inşası veya mevcut gemilerin bu şekilde dönüşümü, liman tesislerinde liman elektriği “cold ironing” ile ilgili altyapı kurulması gibi gemilerimizde ve limanlarımızda çevre dostu, sürdürülebilir ve güvenli taşımacılık için kullanılacak yenilikçi teknolojilere finansal destek mekanizması oluşturulacak.
Dünyada hibrit ve elektrikli araçlar yaygınlaşacak
Öte yandan, ulaştırma başlığında öncelik taşıyan diğer bir alan, sera gazı emisyonlarında en fazla paya sahip olan karayolu ulaşımında emisyonların azaltılmasıdır. Bu alanda küresel düzeyde atılacak adımlar, tüm dünyada hibrit ve elektrikli araçların yaygınlaşmasına ivme kazandıracaktır.
Elektrikli araç teknolojilerinin özellikle son yıllarda yaygınlık kazanması ve dünyada birçok ülkenin bu yeni teknolojiye yönelmesi ile birlikte elektrikli araçların pazar payı her geçen gün artıyor.
Elektrikli araçlara olan ilgi ile birlikte araçlar ile uyumlu batarya sistemleri, motor sistemleri, özellikle de şarj istasyonu sistemlerinin geliştirildiği, böylelikle yeni pazar alanlarının ortaya çıktığı gözlemlenmektedir. Bu geçişin sağlanabilmesi için gerekli altyapının tesis edilmesi büyük önem kazanmakta olup, bu amaçla elektrikli araç ve şarj altyapısının geliştirilmesine yönelik strateji geliştirme ve planlama faaliyetlerinin yürütülmesi amaçlanıyor.
Son olarak, Eylem Planında bu başlık altında egzoz emisyonlarının azaltılması ve alternatif yakıtlı, düşük emisyonlu bireysel ulaşım imkânlarının teşvik edilmesi amacıyla bisiklet ve paylaşımlı elektrikli skuter sistemleri gibi mikro hareketlilik araçlarının kullanımının yaygınlaştırılmasına yönelik eylemlere yer verildi.
Sürdürülebilir akıllı ulaşım hedefi doğrultusunda:
• Ulaşım tür ve yöntemlerinin dengeli gelişmesini destekleyecek şekilde “Kombine Taşımacılık” Yönetmeliği ve “Lojistik Merkezler” Yönetmeliği yürürlüğe konacaktır.
• AB ile Türkiye arasındaki demiryolu altyapısının iyileştirilmesine ve geliştirilmesine yönelik çalışmalar sürdürülecektir.
• Yeşil Liman Sertifika Programına ilişkin ulusal mevzuatın hazırlanması ve bu programdan azami fayda sağlanması ve farkındalık oluşturulması amacıyla bilgilendirme ve tanıtım toplantıları gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir.
• Akdeniz’in SECA (Kükürt Emisyon Kontrol Alanı) ilan edilmesine yönelik çalışmalar kapsamında, ülkemizce uyuma yönelik hazırlık çalışmaları yürütülecektir.
• Denizcilik sektöründen kaynaklanan zararlı emisyonların azaltılması ve yeşil denizciliğin desteklenmesine yönelik çalışmalar yürütülmesi planlanmaktadır.
• Elektrikli araç ve şarj altyapısının geliştirilmesine yönelik strateji geliştirme ve planlama faaliyetleri yürütülecektir.
• Ulusal Akıllı Ulaşım Sistemleri Strateji Belgesi ve 2020-2023 Eylem Planında yer alan “4.5.
Toplu Taşıma Filolarında ve Hizmet Araçlarında Elektrikli Araçların Kullanılması ve Toplu Taşımanın Teşvik Edilmesi” eyleminin etkin bir şekilde uygulanması takip edilecektir.
• Egzoz emisyonlarının azaltılması ve alternatif yakıtlı, düşük emisyonlu bireysel ulaşım imkânlarının sağlanması amacıyla, bisiklet ve paylaşımlı elektrikli skuter sistemleri gibi mikro hareketlilik araçlarının kullanımının artırılmasına yönelik gerekli mevzuat çalışmaları tamamlanacak, Bisikletli Ulaşım Master Planları hazırlanacak ve bisiklet/e-skuter yolları, park ve şarj istasyonları yapılacaktır.
• Sürdürülebilir kentsel hareketlilik bağlamında bisiklet yolları başta olmak üzere kentsel ulaşım projelerinde IPA fonları kullanılacaktır.
'Yeşil Mutabakat Çalışma Grubu' Oluşturuldu
Bir süredir Türkiye’nin gündeminde olan yeşil mutabakat ile ilgili Cumhurbaşkanlığı eylem planı genelgesi yayımladı. Resmi Gazete’de yer alan Cumhurbaşkanlığı genelgesinde Erdoğan, Birleşmiş Milletler çatısı altında Türkiye’nin de dahil olduğu 193 üye ülkenin oy birliği ile yürürlüğe giren “2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi”nin, yoksulluğa son verilerek refahın artırılmasının yanı sıra iklim değişikliği ile küresel mücadeleyi ekonomik ve sosyal açıdan kapsayıcı bir kalkınma modelinin ayrılmaz parçası haline getirmeyi öngördüğünü belirtti.
Bu doğrultuda, dünyada iklim değişikliği ile mücadele politikalarının hız kazandığını ifade eden Erdoğan, sürdürülebilir ekonomik büyümenin sağlanması hedefinin, iklim değişikliğini uluslararası ekonomi ve ticaret politikalarının da merkezine taşıdığını vurguladı.
“Avrupa Yeşil Mutabakatı büyük önem arz ediyor”
Avrupa Birliği’nin (AB) 11 Aralık 2019 tarihinde “Avrupa Yeşil Mutabakatı” ile ekonomisinin dönüşümünü sağlayacak yeni bir büyüme stratejisi benimseyeceğini açıkladığını hatırlatan Erdoğan, takip eden süreçte uluslararası ekonominin önde gelen diğer aktörlerinin de ekonomilerinin yeşil dönüşümüne yönelik hedefler belirlediğine işaret ederek, şunları kaydetti:
“Bu itibarla; Avrupa Yeşil Mutabakatı ile AB politikalarında öngörülen değişiklikler, uluslararası ticaret ve ekonomide meydana gelen dönüşüm ile 2023 ve kalkınma hedeflerimiz doğrultusunda; ekonomimizin lokomotifi olan ihracatımızda rekabetçiliğimizin korunması ve geliştirilmesi, AB ile Gümrük Birliği kapsamında tesis edilen ileri ekonomik bütünleşme ile ülkemizin küresel ekonomiye ve tedarik zincirlerine sağladığı entegrasyonun güçlendirilmesi bakımından büyük önem arz etmektedir.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Yeşil Mutabakat Eylem Planı’nın uygulanmasını takip etmek, küresel politika gelişmeleri doğrultusunda çalışmaları yönlendirmek ve gerekli koordinasyonu sağlamak üzere Ticaret Bakanlığının ilgili bakan yardımcısının başkanlığında, Strateji ve Bütçe Başkan Yardımcısı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Çevre ve Şehircilik, Dışişleri, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Hazine ve Maliye, Milli Eğitim, Sanayi ve Teknoloji, Tarım ve Orman, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlıklarının bakan yardımcılarının katılımıyla “Yeşil Mutabakat Çalışma Grubu” tesis edildiğini bildirdi.
Yeşil Mutabakat Çalışma Grubu’nun çalışma usul ve esaslarının Çalışma Grubu tarafından belirleneceğini, sekretarya hizmetlerinin ise Ticaret Bakanlığı Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü tarafından yürütüleceğini belirten Erdoğan, şunları kaydetti: “Çalışma Grubuna yardımcı olmak maksadıyla; ihtisas çalışma grupları oluşturulabilecektir. Tüm çalışma ve toplantılara, ihtiyaç duyulması halinde ilgili kurum ve kuruluşların yanı sıra, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, meslek birlikleri, konu ile ilgili özel sektör temsilcileri de dahil edilebilecektir.