Toplam ticaret hacminin çok büyük kısmının limanlar üzerinden elleçlenmesi, salgın sürecinde birçok sektör üretime ara verirken limancılık faaliyetlerinin durmaması, küresel yük taşımacılığının en enerji verimli modunun deniz taşımacılığı olduğu göz önüne alındığında diğer taşıma modlarına göre limancılık ve deniz taşımacılığı daha da ön plana çıktı.
Borusan Limanı Genel Müdürü Hamdi Erçelik, pandemi sürecinin limancılık sektörüne olan etkilerini Kargo Haber adına değerlendirdi.
Limancılık sektörünün gelişiminde özel sektör nasıl bir rol oynadı?
Liman yatırımları uzun süreli ve maliyetli olmakla birlikte yatırımların geri dönüşleri de uzun süreli oluyor. Ülkemizde özellikle 1990’lı yıllardan itibaren özelleştirme uygulamaları ve yeni yatırımlar ile limancılık sektöründe özel sektörün payı giderek artıyor. Bugün geldiğimiz noktada ise yük türü ayırt etmeksizin Türkiye’de öne çıkan limanların, özel limanlar olduğunu söylemek mümkün. Özelleştirme ve yeni yatırımların yanı sıra uluslararası operatörlerin Türkiye’de konteyner limancılığına olan ilgisinin artması; konteyner limanlarında yeni ekipman, yeni elleçleme sistemleri, modernizasyon ve kapasite artışı yatırımlarını beraberinde getiriyor.
Diğer tüm sektörlerde olduğu gibi limancılık sektöründe de çok sayıda oyuncunun beraberinde güçlü rekabet ortamını getirmesi sektörün gelişmesine pozitif ivme sağlıyor. Rekabetin bir sonucu olarak limanların farklı konseptlerde hizmet sunmaya başlaması beraberinde daha kaliteli hizmet anlayışı ve müşteri odaklı yaklaşımı ön plana çıkarıyor diyebiliriz.
2020 yılında limanınızda ne kadar yük elleçlendi? Elleçlenen yükün rejimlere göre dağılımı nedir?
Borusan Limanı olarak Marmara Bölgesi’nde elleçlenen hacim bakımından genel kargoda en büyük limanken, araç elleçlemede üçüncü ve konteyner terminali olarak da sekizinci en büyük liman olarak hizmet veriyoruz. 2020 yılında genel kargoda 2,9 milyon ton, konteynerde 176 bin TEU, araç faaliyet alanında ise 218 bin araç elleçledik.
İhracat-ithalat dengesi açısından limanımızdan elleçlenen genel kargo hacminin ağırlığı ithalat, bitmiş araç elleçlenmesinde hacmimizin ağırlığını ihracat, konteynerde ise yaklaşık eşit oranda bir iş hacmi dengemiz olduğunu söyleyebiliriz.
Hem bulunduğumuz hinterlant hem de bu alanda uzun yıllara dayanan operasyonel yetkinliğimiz, tecrübe ve özel ekipmanlarımız sayesinde genel kargo pazarındaki lider konumumuzu sürdürüyoruz. Son yıllarda tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de artan rüzgâr enerjisi yatırım ve teşviklerinin olumlu etkisiyle proje kargo faaliyet alanında 25 bin ton yük elleçledik. Her birinin kendine has dinamikleri olan üç farklı faaliyet alanında aynı anda hizmet verebilen Türkiye'deki tek limanız. Gemlik Bölgesi'nde genel kargo faaliyet alanında yüzde 85,5 pazar payı, araç faaliyet alanında ise yüzde 57,8 pazar payı ile lider konumdayız. Konteyner faaliyet alanında ise yüzde 21,3 pazar payına sahibiz.
2021 yılına ilişkin öngörüleriniz neler?
Aşının geliştirilmesi ve aşı sürecinin yaygınlaşmasının umut verici olmasına rağmen topyekün normalleşmenin zamanlamasını tahmin etmek kolay görünmüyor. Ancak global kaynaklar deniz ticaretinin 2021’de yüzde 5’e yakın büyüme ile toparlanma göstereceğini ifade etmekte. Her durumda hazırlıklı olma senaryolarını deneyimlediğimiz bu süreçte temel öğrenimlerimiz; 2021 ve sonrasındaki dönemde; çevik iş yapış modelleri, daha fazla teknoloji ve dijitalleşme ile tedarik zincirlerinin yeniden yapılanması, sürdürülebilirlik ve iklim değişikliğine uyum konularının öncelikli alanlarımız olacağını bize işaret ediyor.
Borusan Limanı olarak süreç yönetimimizde benimsemiş olduğumuz sürekli gelişim anlayışımız, güçlü IT altyapımız ve müşteri odaklı yaklaşımız ile limancılıkta geleceğin global trendlerini takip ederek biz de dünyaya olan bakış açımızı sürekli değiştiriyoruz. Türkiye’nin ilk yeşil limanlarından biri olarak sürdürülebilirlik konusu her zaman gündemimizde oldu. Şimdi ise gerek Borusan Holding gerek grup şirketleri olarak sürdürülebilirliği merkezimize alıyor, daha yüksek sesle konuşuyoruz. Gelecekten ilham alıyor ve iklim, insan, inovasyon odak alanlarında çalışmalarımızı yürütüyoruz.
Benimsemiş olduğumuz sürdürülebilirlik anlayışı kapsamında, enerji tüketimini azaltmak için bünyemizdeki eski teknoloji makineler yerine daha az enerji tüketen çevreci makineleri operasyona dahil ediyor, yüzde 80 oranında enerji tasarrufu sağlayarak karbon salımını azaltıyoruz. Borusan Limanı'ndaki geri dönüşüm projeleri ile yılda 10 binin üzerinde ağacı kesilmekten kurtarıyoruz. Ayrıca Türkiye’de atık alım tesisi kurarak lisans alan ve hizmet vermeye başlayan ilk limanlardan biri olarak konumlanıyoruz. Bu doğrultuda yaptığımız çalışmalarla atıklardan geri kazanım sağlayarak deniz kirliliğini önlemek adına üzerimize düşen sorumluluğu yerine getiriyoruz.
Kovid-19 salgını limancılık sektörünü nasıl etkiledi?
Tüm dünyayı etkisi alan ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi ilan edilen koronavirüs ekonomik ve sosyolojik açıdan ülkeleri derinden etkiledi. Toplam ticaret hacminin çok büyük kısmının limanlar üzerinden elleçlenmesi, salgın sürecinde birçok sektör üretime ara verirken limancılık faaliyetlerinin durmaması, küresel yük taşımacılığının en enerji verimli modunun deniz taşımacılığı olduğu göz önüne alındığında diğer taşıma modlarına göre limancılık ve deniz taşımacılığı daha da ön plana çıktı.
Pandeminin ortaya çıktığı ilk dönemlerde tüm dünyada üretimde verilen aralar nedeni ile Avrupa’daki tüketim ve Çin ihracatlarındaki azalmaya bağlı olarak iş hacimlerinin düşmesi, azalan iş hacimlerine karşın artan navlun fiyatları, pandemi önlemleri sebebiyle limanlarda artan bekleme sürelerinin etkisiyle çevrim sürelerinin uzaması ve artan stoklama talepleri ile kısa vadeli stok alanı ve depolama kapasite problemleri oluştu. Salgınla ortaya çıkan bu sorunların yanı sıra, son bir buçuk yıldır tedarik zincirinde süregelen konteyner ekipman eksikliğinin önümüzdeki dönemde de süreceği ve eski dengesine gelmesinin zaman alacağını düşünüyoruz. Limancılık sektöründe global bir sorun haline gelen bu durum, konteyner ile taşınan bazı ürün gruplarının genel kargo gemileri ile taşınması alternatiflerini önümüze çıkardı. Borusan Limanı olarak, bu alanda müşterilerimize alternatif çözümler sunabilmek ve lojistik ihtiyaçlarına cevap verebilmek adına çalışmalarımızı hızlandırdık. Genel kargo yükü elleçlemedeki tecrübe ve yetkinliğimizin de avantajını kullanarak ilave iş fırsatları oluşturduk.
Ticaret eksenindeki gelişmelerden öte, pandemi pek çok sektörün iş yapış şekillerini değiştirdi. Kesintisiz operasyonel devamlılığın sağlanabilmesi ihtiyacı ile artan risk yönetim maliyetleri, sürdürülebilirlik odaklı yönetiminin öneminin artması, dijitalizasyon ve entegre lojistik anlayışının daha da önem kazanması tüm sektörlerde olduğu gibi limancılık sektörünün de potansiyel gelişim alanları olarak karşımıza çıktı.
Limancılık, sanayi, üretim gibi alanlarda ise dijitalleşmenin yardımıyla pek çok süreç daha pratik ve güvenli hale gelirken iş sağlığı konusunda da önemli adımlar atıldı. Biz de Borusan Limanı olarak daha güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak ve iş sağlığı ve güvenliği kültürel dönüşümünde fark yaratmak amacıyla “Borusan Port SafeCard” uygulamasını hayata geçirdik. İş sağlığı ve güvenliği uygulaması olmasının yanı sıra Borusan Limanı’nın dijitalleşme yolculuğunda da önemli yere sahip olan “Borusan Port SafeCard” ile çalışanlarımızın ve ekipmanların birbirleriyle güvenli mesafelerde çalışmalarını hedefledik. Çalışanlar arası sosyal mesafenin kontrolünü de sağlayan uygulama sayesinde pandemi döneminde daha güvenli bir iş ortamı yaratabildik.
Kovid-19’un da etkisiyle deniz ticaretinde bu yıl bir gerileme bekleniyor mu?
Kovid-19 etkisiyle tedarik zincirindeki bozulmalara paralel olarak denizcilik sektörü ve limanlardaki ticaret hacminde bir düşüş gözlemlenmişti. 2020 yılının ikinci yarısı itibarıyla, sektör başladığı yukarı yönlü iyileşme eğilimini sürdürmekle birlikte 2021 yılı beklentileri de pozitif. Dolayısı ile deniz ticaretinde de Kovid-19 nedeniyle bu yıl için bir gerileme beklemiyoruz