Bu sorun tüm bölgelerde karayolu taşımacılığı operatörlerinin üzerindeki baskıyı arttırırken Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği IRU, hükümetlere özellikle işsiz gençlerin ve kadınların mesleğe yönlendirmesini teşvik etmek için çağrıda bulundu.
Araştırmayı 20'den fazla ülkeden 800 karayolu taşımacılığı şirketi üzerinde yürüten IRU, sürücü sıkıntısının en yoğun olarak şoför kadrolarının yüzde 20'sinin doldurulamadığı Avrasya'da yaşandığını; Çin’in ise 2020'de bu pozisyonda yüzde 4 oranındaki açık ile en az etkilenen ülke olduğunu açıkladı.
Diğer bölgelerde saptanan sürücü sıkıntısı salgın nedeniyle 2020'de 2019'a göre daha düşüktü. Avrupa'da, doldurulamayan sürücü pozisyonları yaklaşık dörtte üç oranında azaldı. Otobüs sürücülerindeki oran yüzde 20'den yüzde 5'e gerilerken kamyon sürücülerinde yüzde 24'ten yüzde 7'ye düştü.
Türkiye’de Yüzde 20 Şoför Açığı Olacağı Tahmin Ediliyor
Taşımacılık şirketleri, ekonomilerin iyileşmesi ile birlikte ulaştırma hizmetlerine olan talebin artacağını ve 2021'de sürücü sıkıntısının yeniden tırmanışa geçeceğini tahmin ediyor. Avrupalı şirketler bu yıl sürücü sayısında yüzde 17'lik bir açık bekliyorlar. Bu açığın Meksika'da yüzde 18, Türkiye'de yüzde 20, Rusya'da yüzde 24 ve Özbekistan'da neredeyse üçte bir oranında olacağı tahmin ediliyor.
IRU Genel Sekreteri Umberto de Pretto, anket sonuçlarını "Sürücü sıkıntısı, karayolu taşımacılığının, tedarik zincirlerinin, ticaretin ve ekonominin işleyişini ve nihayetinde de istihdamın ve vatandaşların refahını tehdit ediyor. Bu bekleyebilecek bir konu değil, hemen harekete geçilmesi gerekiyor,” şeklinde yorumladı.
IRU anketi ayrıca sürücü sıkıntısının nedenlerini araştırdı ve ankete katılanların yüzde 38’i ana nedenin eğitimli sürücü olmaması olduğunu belirtti.
Kadınlar ve Gençler Mesleğe Teşvik Edilmeli
Pandeminin daha da kötüleştirdiği zorlu çalışma koşulları ile kadınların ve gençlerin mesleğe teşvik edilmesindeki zorluklar da ifade edilen sorunlar arasında gösterildi. Anket, sektörün tüm bölümlerinde daha fazla kadını işe çekme çabalarında karışık sonuçlara işaret ediyor. Dünya çapındaki kamyon sürücülerinin sadece yüzde 2'si kadın ve ankete katılan tüm ülkeler, kadın kamyon sürücülerinin oranının düştüğünü belirtti. Bununla birlikte, Avrupa'da 2020 yılında kadın otobüs şoförlerinin payının yüzde 10'dan yüzde 16'ya çıkması ümit verici bir sonuç olarak değerlendiriliyor.
25 yaşın altındaki kamyon şoförlerinin zaten düşük olan yüzdesi 2020'de daha da geriledi. Bu oran, Avrupa ve Rusya'da yüzde 5'e, Meksika'da yüzde 6’ya ve Türkiye'de yüzde 7'ye düştü. Tüm dünyada profesyonel kamyon sürücülerinin ortalama yaşı 50'ye yakın ve rapora göre, her yıl giderek daha da yaşlanan bu demografik ‘saatli bomba’, minimum sürücü yaşını azaltmak için herhangi bir işlem yapılmazsa daha da kötüleşecek.
Yaş, Park Alanları, Eğitim ve Çalışma Koşulları Konusunda Harekete Geçmek Şart
Genç işsizlik oranının yüzde 30’un çok üzerinde olduğu ülkeler bulunduğu ve bu ülkelerde gençleri sektöre çekmenin basit olması gerektiği düşünülürken pek çok ülkede profesyonel sürücülük mesleği için asgari yaşın 21 veya üzeri olması bir handikap olarak görülüyor. Okuldan ayrılma ile direksiyon başına geçme arasındaki bu süre caydırıcı bir etken olarak değerlendirilirken hükümetlere, küresel bir iş motoru olarak mesleğin tüm potansiyelini ortaya çıkarmak adına asgari eğitimli sürücü yaşını 17'den başlatıp eğitimle 18’e çıkarmaları çağırısı yapılıyor.
Öte yandan, dünya çapında tehlike çanları çaldıran bu endişe verici açığı gidermek için güvenli ve emniyetli kamyon park alanlarına daha fazla yatırım yapılması gerektiği belirtiliyor. Bu yatırımların uzun yol şoförlerinin koşullarını daha güvenli hale getireceğine ve kadınlar başta olmak üzere daha çok insanı direksiyon başına geçmeye teşvik edebileceğine dikkat çekiliyor.
Özellikle yeni teknoloji, güvenlik beklentileri ve uyumluluk standartları ile yetenekli sürücüleri çekmek ve geliştirmek için eğitim ve sertifikalandırma hayati önem taşıyor. Yeni IRU RoadMasters Programı, endüstrinin sürücü sıkıntısını gidermek için insanlara yatırım yapmasına yardımcı oluyor. Geçtiğimiz yıl COVID-19 kısıtlamaları, özellikle de medyanın teslimat yerleri ve geçici sınır kontrollerindeki kötü muamelelere odaklanması ile birlikte mesleğin cazibesini azalttı. IRU’ya göre çalışma koşullarının iyileşmesi için sürücülere daha saygılı davranılması gerekiyor. Birlik bunu desteklemek için sürücülere karşı takınılacak tutumlara dikkat çeken bir belge yayınladı. Başkan Umberto de Pretto, "Çözümler var, ancak hükümetler mesleğe erişimi kolaylaştırmak, çalışma koşullarını iyileştirmek ve işgücünü geliştirmek için derhal harekete geçmezlerse, sürücü sıkıntısı hayati mobilite ağlarını ve tedarik zincirlerini bozmaya ve sonunda da onarılamaz bir şekilde zarar vermeye devam edecek" şeklinde konuştu.