Webinar’a T.C. Ticaret Bakanlığı Dış Temsilcilikler ve Uluslararası Etkinlikler Genel Müdürü Mehmet TAN, UND Yönetim Kurulu Başkanı Çetin Nuhoğlu, DEİK Yönetim Kurulu Üyesi ve Türkiye- İran İş Konseyi Başkanı Osman AKSOY ve İran bölgesinin Başkonsolosları katıldı.
UND İcra Kurulu Başkanı Alper Özel moderatörlüğünde gerçekleşen toplantıda açılış konuşmasını yapan Özel, “ Çok önemli bir toplantıda bir araya geliyoruz. Amacımız bir yandan buradan sorunları ve ortaya çıkan konuları daha sonrası için tasniflemek. Ulaştırma altyapısı, ticaret ve gümrük açısından konularımız nelerdir? Dış İşleri boyutuyla sorunlarımız nelerdir? Sorularını tasnifleyip daha sonra bu ekiple birlikte Gümrük, Ticaret, Dış İşleri Ve Ulaştırma Bakanlığı yetkilileri ile bir araya gelerek bu paylaşımlarımızı bir aksiyon, bir eylem planını ile İran üzerinden çıkarımlamaya çalışacağız” dedi.
T.C. Ticaret Bakanlığı Dış Temsilcilikler ve Uluslararası Etkinlikler Genel Müdürü Mehmet Tan ise yaptığı konuşmada, “İran bizim için tarihsel, ticari ve ekonomik bağlamda son derece önemli bir ortakdır. Özellikle taşımacılık ilişkileri boyutuyla düzenlediğimiz bu webinarın biryandan sektörümüzün faaliyetlerine, diğer yandan da ikili ticaretimizin akışına önemli katkı sağlayacağını umuyorum. Kovid-19 sebebiyle 2019 yılı oldukça zorlu geçti. Salgın nedeniyle 2020 yılında dünya ekonomisi küresel ekonomi yüzde 3,3 küçüldü, ticaret daraldı pek çok boyutlarıyla ticarete ve ekonomiye ciddi zararlar getirdi. 2021 yılında küresel ekonominin yüzde 6 civarında büyümesi, ticaretin ise yüzde 8 oranında artması öngörülüyor. Elbette ki bu olumlu projeksiyona rağmen, salgının olumsuz etkilerinin devam ettiği sektörlerde mevcut. Özellikle küresel değer zincirlerinde salgının yol açtığı hasarlar dünya çapında konteyner taşımacılığında sıkıntılara yol açtı, navlun fiyatları da yüksek artışlara neden oldu. Birtakım göstergelerdeki olumlu tabloya rağmen belirli sektörlerde salgının etkisinin bir süre daha devam etmesini bekliyoruz” dedi.
Salgının olumsuz etkileri, uygulanan ABD yaptırımları sonucunda İran'la dış ticaret önceki yıllara oranla, son dönemde düşüş göstermiş olsa da 2020 yılında 2.2- 2.3 milyar dolar ihracat ve 1.2 milyar dolarlık ithalat ile İran’ın Türkiye için önemli bir ticaret ortağı olduğunu söyleyen Tan sözlerine şöyle devam etti; “ 2021 yılında da ilk 4 ayda 800 milyon dolar ihracat ve 775 milyon dolarlık ithalatımız söz konusu. ABD'nin İran'a yönelik yaptırımlarının kalkacağına ilişkin beklentiler bir yanda, diğer yanda da İran'da yakın dönemde gerçekleşecek Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra ekonomide toparlanma beklentilerinin varlığı söz konusu. Bu beklentilerinde gerçekleşmesine bağlı olarak ikili ticarette yeniden güçlü bir toparlanma beklentisi mümkün olabilecek. Ülkemizin jeopolitik konumu gereği güçlü lojistik bir alt yapımız var ve yine bu konum taşımacılık için çok kritik bir öneme sahip. İhracatımızda da taşımacılığımız olmazsa olmaz unsurumuz. Özellikle karayolu taşımacılığımız ihracatımızda büyük önem arz ediyor. 2020 yılında ihracatımızda yüzde 30’larda karayolunun payı var. Taşımacılık ödemeler dengemizde de önemli katkı sağlayan sektörlerimizden biridir. İran'la karayolu taşımacılığımızda çeşitli hususlar, çeşitli sorunlar bakanlığımızın ve ikili ilişkilerimizin gündeminde kalmaya devam etmektedir.
Bu vesileyle bakanlığımızın ve İran'daki temsilcilerimiz olan, Tahran Ticaret Müşavirleri Abdullah Oskay, Güner Günçer, Urumiye ticaret ataşesi Ersin Özdemir ve Tebriz Ticaret ataşesi Tahir Dingil’in sadece Lojistik değil İran'la ticaretimiz ve bağlantılı her konuda bilgilendirme, yönlendirme kolaylaştırma ve sorun çözme boyutlarıyla iş dünyamıza katkı vermeye devam ettiklerini vurgulamak istiyorum.”
Nuhoğlu: “Türkiye İran işbirliğini geliştirmek ve daha da ileriye taşımak isteyen iki ülke”
UND Yönetim Kurulu Başkanı Çetin Nuhoğlu yaptığı konuşmada, “Türkiye İran ile işbirliğini geliştirmek isteyen, daha da ileriye taşımak isteyen, beraber bu coğrafyada ticaret işbirliklerimizi her açıdan daha ileriye taşımak isteyen iki ülkeyiz. Taşımalarımız konusunda Türkiye İran ile çok yakın işbirliği içinde. İran ve Türk taşımacılarının eşit şartlar altında mücadele etmelerini istiyoruz ve hepsinden ötesi de o konulardaki çalışmalarda birbirimize açık ve şeffaf davranıyoruz. Kabul etmemiz lazım ki, taşımalarda ki olumsuzluklar maliyet artışları iki ülke arasındaki Dünya Bankası raporuna göre yüzde 10'a kadar etkiliyor.
Biz de bu sorunlar oluşsun istemiyoruz ve sorunları çözmek konusunda da Türkiye tarafı olarak hem Odalar Borsalar Birliği hem DEİK hem UND olarak var gücümüzle mücadele ediyoruz” dedi.
Nuhoğlu sözlerine şöyle devam etti; “Son üç, beş senedeki İran taşımacıların tamamen etraflarına kapalı olması kendi ülkelerinden yapılan taşımalarda Avrupa'ya taşımadaki etkinliklerinin olmaması sonucunda daha çok işlerine kapandılar. Zaman zaman 2015 yılında imzalanmış olan KEK protokolün dışına çıkıyorlar. Özellikle de son 3 aydır Türkmenistan'ın kapanmasından sonra mevcut olan tüm kuralları her şeyi ikinci plana ittiler. Hiç anlamadığımız şekilde yeni yorumlar getiriyorlar. Bu da tabii ki ister istemez Türk taşımacıların etkinliğini azaltıyor, maliyetini yükseltiyor ve Türkiye’nin ihraç malını taşımasında ciddi problemler yaşamasına sebep oluyor. Bizim açıkta üzerinde durduğumuz tek nokta var. Biz yaklaşık senelik 1,5 milyon bütün Avrupa'ya bütün dünyaya taşıma yapan bir sektörüz. İran'a yaptığımız taşımalarda bizim için önemli ama Avrupa Birliği'ne yaptığımız taşımalarda edindiğimiz yetkinlik oradaki kurallar, oradaki sahip olduğumuz disiplini diğer ülkelerde de özelde İran'da uygulamak istememize rağmen onların daha bireysel hareketleri veya sivil toplum örgütlerinin bu konularda yaklaşımları bizi çok üzmektedir. Biz çok net olarak bu işi sorunların tespit edilmesi ve bunların da sizlere aktararak hem Ulaştırma Bakanlığımız hem de Ticaret Bakanlığımızla bu konuların üzerine gidilmesini ve mevcut sorunların çözülmesi konusunda ki datayı size arz etmek isteriz. Bu vesileyle ben bütün katılımcılara bir kez daha saygılarımı sunuyorum, özellikle bu konularda bilgilere ihtiyacımız var. Sahadan bilgileri alabilirsek onlarla ilgili çözüm odaklı yaklaşımlar sizlere arz edeceğiz ve sizlerde hangi kurumda, hangi aksiyonların beklentileri arz edeceğiz. ben bu vesileyle de bütün arkadaşlara bütün katılımcılara başta sizler olmak üzere bütün mensuplarımıza bir kez daha sektör ve şahsım adına şükranlarımı sunuyor ve teşekkür ediyorum.”
Uluslararası ticarette lojistiğin çok önemli bir yer tuttuğunu belirten DEİK Yönetim Kurulu Üyesi ve Türkiye- İran İş Konseyi Başkanı Osman Aksoy, “Bütün ülkeler tedarik zincirinde yaşanan problemler nedeniyle zorluklarla karşı karşıya kaldılar ve halen de bu zorlukları yaşıyor. Bildiğiniz gibi İran'a yapılan nakliyeler ve İran üzeri Transit nakliyeler karayolu ve trenyolu ile yapılabiliyor. Kısıtlı olarak da uygun mevsimlerde Karadeniz'den Volga Nehri kullanılarak Hazar Denizi üzerinden nakliyede mümkün olabiliyor. Trenyolu taşımacılığının kapasitesi limitli ve belli” diye konuştu.
Kovid19 salgınının yeni başladığı dönemde 23 Şubat 2020'de İran ile karayolu sınır kapılarının kapatıldığını ve uzun uğraşlar sonucunda 4 Haziran 2020'de tekrar açıldığını söyleyen Aksoy sözlerine şöyle devam etti; “Salgın döneminde bütün yük trenyolu ile taşınmak zorunda kaldı, burada da vahim bir kafeste problemi ile karşı karşıya kaldık. Benim yaptığım hesaplara göre trenyolu tam kapasite ile çalıştığı takdirde ancak maksimum 600 bin ton civarında yük taşınabilmesi mümkün. Pratikte ise bu mümkün olamıyor. Van gölü geçişini baypas etmek için nakliyeciler tren-kamyon-tren kombinasyonları yaparak bu engeli açmaya çalışıyorlar ve yük miktarı tren yolu ile taşınan yük miktarını artırmaya çalışıyorlar. Kaldı ki İran'a taşınan ve İran üzerinden trans taşınan transit yük miktarı bugünün şartlarında geçtiğimiz yıllarda 3 milyon tona kadar yükseldi. İran'a uygulanan yaptırımların önümüzdeki dönemde kademeli olarak kalkacağını düşünüyoruz. Bunun sonucunda taşınacak yük miktarında da ciddi şekilde bir artış olacak. Dolayısıyla bu işin çözümü karayolu taşımacılığındadır ve karayoluyla taşımacılıkta yaşadığımız problemler mutlaka bir çözüme kavuşturulmalıdır.”
Aksoy: “Gümrük kapılarında işlemler kolaylaştırmalı ve hızlandırılmalıdır”
Aksoy, “Karayolu taşımacılığı mutlaka geliştirilmelidir, İran ve Türkiye bunun için elinden gelen gayreti göstermelidir. Gümrük kapılarında Türkiye ve İran tarafındaki işlemler kolaylaştırmalı ve hızlandırılmalıdır. Ben İran'dan dönüşte mecburen karayoluyla dönmek zorunda kaldım ve gördüğüm oradaki karayolu kapılarımızın mevcut durumunun geliştirilmesi gerektiğini kendi gözlerimle gördüm. Her iki tarafta gümrük kapılarına yatırım yapmalı ve gümrük kapıları daha hızlı işlem yapabilecek şekilde modern bir hale getirilmelidir, bunun için bir an önce girişime başlanmalıdır. İran tarafında Türk TIRlarına uygulanan yaptırımlar, ayrıcalıklar, ayrımcılık mutlaka kaldırılmalıdır. İran ile ticaretlerimizin önümüzdeki dönemde yüksek miktarda artış göstereceğini inanıyorum. İran ile iş yapan ve yapmak isteyen firmalarımızın da DEİK Türkiye-İran İş Konseyimize üye olmaya davet ediyorum, konsey olarak sizlere her zaman yardımcı olmak için hazırız ve emrinizdeyiz” diye konuştu.