TÜRK treyler sektörünün en önemli sorunlarından olan merdivenaltı üretimler ve bunun paralelinde yaşanan diğer sorunlara dikkat çekmek amacıyla bir toplantı gerçekleştiren Treyler Sanayicileri Derneği (TREDER), toplam satışların yüzde 40’ının merdivenaltı üreticiler tarafından gerçekleştirildiği treyler pazarında, merdivenaltı üretimin Türk treyler sektörünün rekabet şansını azalttığına dikkat çekti. Üyeler ve kamuoyunu bilgilendirmek için İstanbul Swisshotel’de düzenlenen toplantıya başta TREDER Yönetim Kurulu Başkanı Recep Serin olmak üzere birçok üye katıldı.
Toplantıda konuşmasına merdivenaltı üretimin tanımıyla başlayan TREDER Yönetim Kurulu Başkanı Recep Serin, “Merdivenaltı üretim, illegal yollardan üretimi yapılan ürünlerin üretim şekline verilen addır. Bu tanım bizim sektörümüzde, Tip Onay Belgesi olmadan üretim yapan, bu belgeyle birden fazla tip araç üreten, belge olmamasına rağmen bu belgeyi satan veya satın alan firmaların yanında, düşük fatura keserek satış yapan ve istihdamın en büyük düşmanı sigortasız eleman çalıştıran firmalarla karşımıza çıkıyor” açıklamasını yaptı.
2010 yılındaki toplam treyler satış rakamlarının TREDER ve Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Aralık ayı sonuçlarına göre 15 bin adet olduğunu bildiren Serin, bunun yüzde 60’ına denk gelen 9 bin adetini TREDER üyesi olan 17 firmanın gerçekleştirdiğini, dolayısıyla TREDER üyesi firmaların ortalama 530 adet treyler üretimi gerçekleştirdiğini belirtti. Serin, geriye kalan yüzde 40’lık satış payından oluşan 6 bin adetlik satışı ise merdivenaltı diye tabir edilen firmaların gerçekleştirdiğini vurgulayarak “Bu 6 bin adet 100-150 firma arasında paylaşılmış. Bu da yıllık 50-60 treyler üretimine denk geliyor. Bu düşük rakamlarla sektöre ve yanı sıra merdivenaltı üretimleri yapan firmaların kendilerine verdikleri zarar belli başlı olumsuz sonuçları da beraberinde getiriyor” dedi.
10 treylerden 4’ü standart dışı üretiliyor
Merdivenaltı üretimden kaynaklanan sorunları altı başlık altında ele alan Recep Serin, can ve mal güvenliğinin bu sorunların başında geldiğini ifade ederek, “Her yıl büyüyen treyler pazarında yüzde 40 gibi bir orana sahip merdivenaltı üretimler sonucu trafikte dolaşan her 10 treylerlerden 4’ü standartlara uygun olmadan üretiliyor. Bu da yollarda devrilen bir konteyner ya da patlayan bir tankerle her an karşılaşabileceğimiz gerçeğini ortaya çıkarıyor” hatırlatmasını yaptı.
Merdivenaltı üretimlere bağlı olarak ortaya çıkan bir diğer olumsuzluğunda devletin yaşadığı vergi kaybı olduğunu söyleyen Serin, 6 bin adet treylerin gerçek bedelleriyle değil düşük bedellerle fatura edilip satılmasıyla en basit hesapla 180-200 milyonluk kayıt dışı-faturasız cironun ortaya çıktığının altını çizdi. Serin, düşük bedellerle satılan ürünler aynı zamanda tüm bu işlemleri standartlarına uygun yapan treyler üreticilerine karşı ciddi bir haksız rekabeti de doğurduğunu belirtti.
Merdivenaltı üretimin Türk treyler yan sanayinin gelişimini de olumsuz etkilediğini söyleyen Serin, bunun Avrupalı yan sanayicilere bağımlılığı artırdığını vurgulayarak, Avrupa’da daha ucuza mal edilen ürünlerin yan sanayiye bağımlılık yüzünden Türkiye’de daha pahalıya mal olduğunu ve bu nedenle de Türk treyler piyasasının rekabet gücünün azaldığını vurguladı.
Sahtecilik treylerleri yönetmeliklerin kapsamı dışında tutuyor
İhracat pazarlarının da kaybedildiğinin altını çizen Serin, coğrafi konum olarak önemli bir avantajı elinde bulunduran Türkiye’nin, Arabistan, Irak, Suriye, Ürdün, Sudan ve özellikle Kuzey Irak gibi Orta Doğu ülkelerine ihracat yapabilecek durumdayken merdivenaltı üretimler yüzünden bu şansı değerlendiremediğini kaydetti. Serin, “Bugün Avrupa bile Türkiye üzerinden Orta Doğu’ya treyler ihracatı yapma planları yaparken biz böyle bir adım atmada son derece yetersiz kalıyoruz” diye konuştu.
Merdivenaltı imalatlar ve evrakta sahtecilik gibi nedenlerle treylerin araç olarak itibar görmediğini, birçok araç için uygulanan yönetmeliklerin treyler kapsamı dışında olduğunu da dile getiren Serin, tüm bu sorunları Sanayi Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı ve Türk Standartları Endüstrisi (TSE) ile görüştüklerini çeşitli çözüm yolları üretmek için ortak çalışmalarda bulunduklarını açıkladı.
Merdivenaltı üretimlerin önüne geçmek için düzenlenen ABSİS projesi ve e-Devlet projesi kapsamında bütün Tip Onay Belgelerinin ve tescil işlemlerinin sanal ortamda devreye alınacağını açıklayan Serin, sektörün ana problemi olan denetlemedeki yetersizliğin bu projelerle en aza indirilmeye çalışacağının altını çizdi.
Merdivenaltı üretim yapan firmaların yasal üretim yapmak için bünyelerinde hangi şartları barındırmaları gerektiği konusuna da değinen Serin, “Treyler üreticilerinin merdivenaltı üretim yapan firmalar başlığı altına girmemek için öncelikle, Tip Onay Belgesi alması, mühendis alımları yapması, sigortasız işçi çalıştırmaması, kapasite raporu çıkartması gerekiyor. Tüm bu çalışmalar 6 ay gibi bir zaman diliminde tamamlanabilir. Ama ülkemizde bu maddelerin bir tanesini bile bünyesinde barındırmayan firmalar var” açıklamasını yaptı.
Toplantıda treyler sektörünün 2011 yılının ilk iki ayındaki durumunu da değerlendiren Serin, şu açıklamalarda bulundu: “Bu yılın ilk iki ayında treyler sektörü ciddi bir artış gösterdi, TREDER üyelerinin satış rakamlarına bakıldığında yüzde 50-60 oranında bir artış olduğunu görüyoruz. Ama son günlerde Orta Doğu’daki karışık durum ve Haziran ayında gerçekleşecek olan seçimin sektörü nasıl etkileyeceğini bilmediğimiz için önümüzdeki süreçle ilgili sağlıklı bir tahmin yapamıyoruz.”