2020 yılının ilk aylarında Çin’de başlayarak dünyayı etkisi altına alan COVID-19 salgını sosyal hayattan üretim ve ticaret anlayışlarına kadar her anlamda önemli bir değişimi de beraber getirdi. Salgının etkisinin bir süre daha sürmesi tahmin edilirken, bu dönemde hızlanan dijitalleşme süreciyle ilgili olarak Select Yazılım Kurucusu Gökhan Girgin, sektördeki gelişmeleri ve verdikleri hizmetleri dergimize anlattı.
Öncelikle sizin bakışınızla Koronavirüs salgını sürecinin dünyaya ve ülkemize etkileri nasıl gerçekleşti?
Tarihin akışını, devirleri ve sanayiyi değiştiren bazı anlar vardır. Bu anlar bir buluş ile bir fikir ile veya bir doğa olayı ile başlamaktadır. Cilalı taş devrimini yaratan, 4. sanayi devrimini yaratan olaylar gibi adı konmasa da Koronovirüs tarihin akışını bilinç ve yaşam olarak değiştiren bir olay olmuştur. O kadar çok değişti ki bunların neler olduğunu bir süre sonra hissedeceğiz. Ama bakıldığında her şey değişti. Yaşama şeklimiz değişti, iş yapma şeklimiz değişti, hobilerimiz değişti, istek ve arzularımız değişti. Bunun yanında iş hayatı da değişti. Biraz daha derinlemesine bakarsak hiç birimiz akşamları iş sonrası evimizde oturmak istemezken mecburi olarak evlerimiz kapandık. O evleri tercih etme sebeplerimizi anlamaya başladık. Dışarıda yemek yemekten çok zevk alınırken daha sağlıklı olduğunu anladığımız evimizdeki yemekler tercih edildi, pandemi süresince dışarıda imkânlarımız açılmış olmasına karşın. Elektronik olarak okurum dediğimiz ama hiçbir zaman okumak için zaman ayırmadığımız kitapları internetten okur olduk.
Pandemi Köklü Değişimlerin Başlangıcı Oldu
Her şeyi internetten aldığımız için e-ticaret patlaması yaşadık. Bu kulağa hoş gelirken sıkıntıları da ortaya çıkardı. Lojistik ve dağıtımdaki sıkıntılar ortaya çıktı. İthalat durma noktasına geldiği için stoklar tükendi ve ticaretleri durdu o firmaların. Bir çözüm bulmak zorunda kaldılar. Üretim firmalar hammadde getirtemediği için ve personel işe gelemediği için üretim yapamadılar. Stokları olanlar ise bunları son kullanıcıya ulaştıramadıkları için ticaretlerini yapamadılar. Sınırlı hareket kabiliyeti ile taleplere yetişmeye çalıştılar. E-ticaretteki talep patlaması karşısında dağıtım ağını en üst taleplere göre denememiş, organize etmemiş yapılar dağıtım sürecinde tıkandı, sadece kendileri zorlanmadı, e-ticaretin iki tarafındaki kişileri de zor durumda bıraktılar. İnternetten aldığınız ürün haftalarca gelmedi diye siparişi iptal ettiniz, uzun süre ürünü alamadınız. Başka yerden belki aldınız ama bir baktınız iptal ürününüz yine size teslim edildi. İptal ürünü üretici kargo firmasına fatura etti, ortalıkta olan ürün ile ilgilenmedi ve parasını geri aldı. Kargo firması sigortalı çalıştığı için o da sigortadan parasını aldı ama sistemsizlik yüzünden ürünü bir şekilde teslim etti. Bunun gibi birçok sistemsizlik ile ilgili sıkıntılar ortaya çıktı. Bazı ürünler sınırlı sayıda tedarik edilebildiği için fiyatları inanılmaz arttı. Otomotiv piyasasında ilginç durumlar ortaya çıktık. Arz eksikliği nedeni ile aracının bayiden alan anahtarı çevirmeden yüzde 15 kadar yükselen farkla ikinci el olarak satışa çıkardı. Üretim yapamayan, satış yapamayan birçok üretici maliyetleri devam ettiği için kapanma noktasındalar şu anda.
Fakat bunlar yanında uzun vadede çok yararlı etkileri de var. Dijital çağın uzun süre sonra hayata girmesini beklememize gerek kalmadı. Birçok işimizin dijital ürünler ile sağlıklı şekilde yapılabildiğini gördük. Firmalar gözünün önümde olmayan elemanların performans gösteremeyeceğini düşünürken, uzaktan çalışma ile daha performanslı çalışılabileceğini gördü ve de üstüne bu şekilde çalışma ile ne kadar maliyet azaltabileceklerini gördüler. Olumsuzluk yaşayanlar ise doğru ve güncel teknolojileri kullanmamanın zararlarını gördüler ve yasakların ilk kalkmaya başladığı an geciktirdikleri dijital dönüşümü hızla firmalarına getirmeye başladır. Hiç akılda olmayan dijital iş modelleri oluşturulmaya başlandı. Büyük e-ticaret firmaları doğmaya başladı, büyük olanlar kendi içlerinde kendi dağıtım ağlarını kurmaya başladılar. Bu gelişme yönündeki değişimler birçok sektörü hızlandıracak adımlardır. Eski yöntemler ile çalışan firmalar ise bu yeni yaşam şekline ayak uydurmak için hızlıca dönüşüm yapmaya başladılar. Yapamayacak olanlar ise bir süre sonra kaybolacaktır. O yüzden özellikle dijitalleşme, uzaktan çalışma, 7/24 kesintisiz hizmet vermek yeni yaşam tarzımızın olmazsa olmazı oldu koronavirüs sonrası.
Bu sürecin getirebileceği ve riskleri ve fırsatları değerlendirebilir misiniz?
Eski yöntem ticarette uzun soluklu yatırımlar yapılıyordu ve geç kalanlar fırsatı kaçırmış oluyordu. Bu pandemi zamanı ise fırsatı kaçırdık diyenler içi aslında yakalama ve hatta ileri geçme fırsatını doğuruyor. Hatta daha hiçbir şey yapmamış kişi ve firmalar için bile yeni yöntemler ile en büyük olabilme imkanını doğuruyor bence. Buna karşın biz büyüyüz bize kalıcıyız diyen firmalar için bir değişim adımları atmadıkları durumda yok oluşlarını başlatacak riski de oluşturuyor bu dönem. Yaşam ve iş yapma şekillerimize göre birçok değişiklik oldu. Eski yöntemler de artık değişmeli iş hayatında. Her sektör bu değişikliği çeşitli yönler ile yapmalıdır, uyum sağlamalıdır. Bakıldığında uyum da en büyük oranla dijital dönüşüm ile sağlanabilir. Dolayısı ile en büyük risk bu değişimi başlatmamaktır. En büyük fırsat ise bu dijital dönüşümü hızlı şekilde başlatmaktır.
Azalan Ticaret Hacmi Lojistiğe Yansıdı
Türk ekonomisinin lojistikçilerin pandemi performansını nasıl değerlendirebilirsiniz?
Pandemi her ülkeyi ve bir çok sektörü kötü yönde etkiledi. İlk defa dünyada tüm sınırlar kapandı veya kısmı açık kaldı. Bu dünya ticaretini direkt etkiledi. Türk lojistik sektörü dünya üzerinde önemli bir yere sahip. Dolayısı ile lojistik sektörü de etkilendi. Özellikle uluslararası taşıma noktasına baktığımızda tek taraflı bir hizmet olmadığı için Türk lojistikçileri en iyisini yapmış olsalar bile hizmet tamamlanamadığı veya başlayamadığı için onlar da kötü performans göstermiş oldular endirekt olarak. Yurtiçi dağıtım ve kurye/kargo firmalar ise beklenmeyen talep artışı karşısında organize olamadıkları için kötü performans gösterdiler. Türk ekonomisinin kırılgan yapısı ise bireylerin harcama alışkanlıklarını hemen etkilediği için bir süre sonrada talep daralması oluştu. Bu yine ticareti etkiledi. Ticaret bir alış veriş olduğu için aynı zamanda bir lojistiktir. Ticaret olmaz ise lojistik ihtiyacı olmaz. Bu da lojistik firmalarının bir kısmını maddi zorluklara sürükledi. Bu da hizmet alanları etkiledi. Her ne kadar Türkiye’deki firmaların dijital araçları kullanma alışkanlıkları yüksek olsa da hızla değişen ticaret karşısında yetersiz teknoloji kullanan lojistikçiler süreç yönetimini düzgün yapamadıkları için ayrıca zorlanmış ve kötü performans göstermiştir. Ama Türk firmaları hızlı hareket ve karar verme kabiliyetinse sahip firmalardır. Pandemi sürecindeki performansları ve ekonomik yapıları ne olursa olsun hız ve doğru karar alıp dijitalleşmeye, dijital lojistik kavramına yatırım yapıp dünya genelinde bundan sonra en hızla iyileşen performansı göstereceklerinden eminim. Hızlı dijitalleşme ile Türk firmaları daha da hızlı büyüyecek ve global pazarda daha etkin olacaklardır.
Sunduğunuz teknolojilerin ve özellikle geçen yıl haberini yaptığımız Select Optimus programına sektörün ilgisi nasıl gerçekleşti?
Select Optimus bulut tabanlı lojistik programının hazırlanmasına 3.5 yıl önce başlamıştık. Var olan programlarımızın yeniden daha derli toplu bir versiyonu olmaktan çok dijitalleşme çerçevesinde değişen ve değişecek iş yapma şekillerine göre bir vizyon içinde hazırladığımız Select Optimus’u 2020 başı itibari ile lojistik firmalarının kullanıma sunmuştuk. CRM’den başlayan Pricing ile devam eden intermodal/multimodal taşımayı içeren tüm taşıma modlarını aynı anda takip edebildiğiminiz sipariş yönetimi ile devam eden Select Optimus faturalama sonrası muhasebe finansa kadar tüm süreçlerinizi takip etmeye yarayan bulut tabanlı bir programdır. Biz programı hazırlarken yoğun sipariş yönetimi, uzaktan kullanım, cihaz ve yer bağımsız kullanıma uyacak şekilde tasarlamıştık. Tek ofiste çalışan firmalar için web tabanlı gereksizdir denilirken biz ofissiz çalışma ortamı yaratacak programı hazırlamayı öngörmüştük. Tek ofisli firmaların bile ofis dışında çalışmaları gerekeceğini öngörmüştük. Dolayısı ile pandemi ve pandemi süreci sonrası yeni çalışma şekline uygun bir programdır Select Optimus. Bunun yanında kiralık model ile çalıştığından ölçeklenebilir büyümeye uygun, maliyet azaltan bir Lojistik yönetim programıdır Select Optimus.
Select Optimus Pandemi Döneminde Büyük İlgi Gördü
Pandemi sürecinde firmalar personellerini evden çalıştırmak durumunda kalmıştır. Bu dönemde şirket serverındaki bilgilere erişmekte sıkıntı yaşayan firmalar operasyonlarını yönetmekte çok zorlandılar. Yeterli yatırımı yapmamış firmalar uzaktan bile firmalarına erişememiş, manuel takip yapmak zorunda kalmışlardır. Bu firmalar pandemi süreci biraz hafifleyince ilk iş olarak dijitalleşme yönünde yatırımlarına başladılar. Genel olarak bakıldığında 1 Haziran itibari ile ofislere kısmı veya tam dönüş başladı. Bu ilk gün itibari ile lojistik firmaları yanında lojistik hizmeti alanların da Select Optimus’a olan talepleri hızlandı. Bugün itibari ile geçen seneki yeni firma sayısına ulaşmış durumdayız. Programın bulut tabanlı olmasından dolayı gerekmeyen altyapı yatırım maliyeti, kiralık olmasından dolayı gerekmeyen yüksek ilk yatırım miktarı, verdiğimiz diğer hizmetlerden dolayı veri güvenliği ve yedekleme sıkıntılarının olmaması Select Optimus teknolojisine ilgili arttırdı. Yol çıkarken Lojistik yapmanın yolunu değiştiriyoruz sloganı pandemi ile birlikte bir vizyondan çıkıp gerçeğe döndüğü için içerik olarak da, entegrasyonları ile sağladığı otomasyon ile de yüksek talep gören bir program oldu.
Dijital lojistik kavramını firmasına oturtmak isteyen, ofissiz ortamda işlerini büyütmek isteyen, tek tip taşıma modu hizmetinin yanında hizmetlerini çeşitlendirmek isteyen firmalar Select Optimus’u önemli bir çözüm olarak görmektedir. Ayrıca pandemi ile birlikte önemi artan ekspres kargo, kurye/kargo, e-ticaret dağıtımı, milkrun gibi konularda departman açmak isteyen, bu kolda faaliyetini büyütmek isteyen firmaların da çözüm buldukları bir ürün oldu Select Optimus.
Lojistik firmaları yanında lojistik hizmeti alanların da lojistik süreçlerini takip etmeleri ayrıca önem kazandı. Yaşanan lojistik gecikmeleri firmaların siparişlerini teslim etmekte veya üretimde aksaklıklara sebep oldu. Bu yüzden yükün sahibi firmalar daha fazla lojistik süreçlerini takip eder oldular. İzlenirlik hem lojistik firmaları hem de yük sahipleri için olmazsa olmaz oldu. Bu soruna çözüm amaçlı Select Opimtus içinde yaratılan süreç takip programı lojistikçiler yanında üreticiler ve ihracatçılarla ithalatçılar arasında da kullanılmaya ve talep edilmeye başladı.
Bu ilginin daha da artacağı ve yurtdışından da gelen talepler ile kısa süre sonra global bir çözüme dönüşeceğine inancımız daha da artmış durumda.
Pandemi sürecinde akıllı/dijital çözümlerin önemi arttı mı? Temassız işlemler veya evden çalışmanın gerçekleşmesiyle meydana gelen değişiklikler ve sizin çözümlerinizle ilgili bilgi alabilir miyiz?
Pandeminin en büyük etki göstergesi insanların fiziksel olarak bir temassız bir hayata geçmiş olmaları oldu. Kişiler kendi aralarındaki temasları kopardıkça alışveriş ve teslimat şekillerimiz de ister istemez temassız hala dönmeye başladı. Bunun için öncelikle dijital ortamlar gerekmekteydi. Bakıldığında e-ticaret bu nedenle büyük bir artış gösterdi. Salgın riskinden dolayı her şeyi internet üzerinden almaya başladık. Bu da bizi belki de daha önce hiç tanışmadığımız yeni e-ticaret firmaları ile tanıştırdı. Diğer taraftan bakıldığında bu talepleri karşılayacak firmalar temaslı ticarette kaldıkları sürece iş ve gelir kaybı yaşadılar. Bu nedenle hızlı hareket edenler dijital çözümler ile hizmet vermeye başladılar. Bazıları o kadar başarılı oldular ki pandemi süreci öncesi büyüklüklerinin kat ve kat üstüne çıktılar. Pandemi sürecinin nispeten uzun sürmesi de bu alışkanlıklarımızın çoğunu kalıcı kıldı. O yüzden diyebiliriz ki dijital çözümler artık çok önemli ve yatırım yapılması gereken en önemli konular.
Temassız hareket şekli bizi akıllı çözümlere de yöneltti. Temassızlık sadece alışveriş alışkanlıklarımızda değil ticareti yapma şeklimizde de ortaya çıktı. Birçok yere daha hızlı ulaşabilme bizi akıllı sistemleri de geliştirmemize sebep oldu. Temassızlık verilerde de önem kazandı. Bilgiyi en kısa sürede en uç noktadan toplayıp işleme önemi ve gerekliliği doğru. Bu bizi daha akıllı sistemler yaratmaya zorladı. Select olarak Optimus’u hazırlarken den tüm verileri çok değişik noktalardan toplayacak teknolojiler ile hazırlamıştık. Dolayısı ile Select Optimus veri anlamında da temassız çalışan teknolojik bir programdır. Verileri toplarken ve dağıtırken gerekli yerden ve yere veriyi en hızlı şekilde entegrasyonlar ile ilettiğimizden insanların da bunları toplaması için gereken temasları minimuma indirdik.
İş Yapabilmek İçin Dijitalleşme Artık Bir zorunluluk
Pandemi ile birlikte hepimiz evlerimize geçince en önemli sorun bilgiye ulaşmak oldu. Ofislerde kalan bu bilgilere ulaşmak ve onları kullanmakta zorluklar yaşandı, işler aksadı. İmzalanması gereken evraklar kişilerin bir araya gelememesi nedeni ile bekledi ve onunla ilgili işler aksadı. Dolayısı ile nerede olursanız olun, ne zaman olursa olsun bilgi ve belgeye kesintisiz ulaşmak daha da önemli hale geldi. Bu noktada Select Optimus bu sorunu en baştan kaldıran bir ürün olarak ortaya çıkmaktadır. Bulut tabanlı oluşu sebebi ile program internet üzerinde 7/24 aktif durumda serverlar üzerinde bulunmaktadır. Bu kullanıcıların istedikleri zaman program ulaşmalarını sağlamaktadır. Bulut mimarisinin gereklilikleri içinde olan yedekleme, veri güvenirliliği ve kesintisiz yayında olma koşulları verilere ve belgelere her yerden her zaman ulaşma imkanı vermektedir. Select Optimus da bunu sağlayan lojistik yazılımıdır.
Pandemi sürecinde oraya çıkan bir başka kullanım ise temassız ve elektronik ödeme sistemleridir. Select Optimus programı içine bu teknolojiyi de ekleme üzerine çalışmaktayız. Sistemden kesilen faturaların karşı taraftan elektronik ödeme sistemleri ile ödenebilmesi ve hatta taksitlendirilmesi üzerine geliştirilme yapılmaktadır. Kısa süre sonra lojistik firmaları ödemelerini elektronik ödeme sistemleri ile yapabilecektir Select Optimus üzerinden. Ayrıca Optimus ekosistemi içinde olan tedarikçilerine de aynı şekilde elektronik ödeme sistemleri üzerinden ödeme yapabileceklerdir.
Şirketlere, ofislere veya spor salonu gibi yerlere girerken parmak basma ile güvenlik ve giriş kontrolleri yapılmakta idi. Pandemi ile birlikte bunlar hızlıca yüz tanıma sistemine çevrilmeye başlandı. Otoparklarda girişte bilet alırken plaka tanıma sistemine döndüler. Select Optimus içinde de benzer çalışmalar yürütmekteyiz. İş akışları modülünde onay mekanizmaları mobil cihazların yüz tanıma sistemi ile yapılabilecek şekli getirilmektedir. Ayrıca daha önce yapılmış ama uygulamaya alınmamış ses ile program kontrolü daha efektif şekilde program içine entegre edilip programın ses ile kontrolü mümkün hale getirilecektir. Garaj modülü gibi bazı modüller içinde de plaka tanıma vb yardımcı sistemler ile veri girişi otomatik veya kolay kullanılır hale getirilecektir.
Pandeminin hayatımızda yarattığı başka bir farklılık restoranlarda oldu. Menüler bir anda ortadan kalktı ve karekod ile menüye ulaşma süreci başladı. Bu Select Optimus üzerinde çok önceden yapılmış bir uygulama idi. Oluşturulan tüm evrakların üzerine karekod yerleştirilebiliniyor ve karekodun yardımı ile müşteriniz, siz veya tedarikçiniz bilgiye hızlıca başka bir programa gerek kalmadan ulaşabiliyor.
Koronavirüs salgını ile ticarette büyük bir daralma yaşandı. Bu ciroları ve daha da önemlisi tahsilatları büyük oranda düşürdü. Bu da firmaların yatırım yapma kabiliyetlerini ve kadar verebilmek hızlarını azalttı. Fakat bir yandan da yatırım yapmanın önemi arttı. Bu ikilem içinde Select Optimus kiralık olma avantajı ile ön plana çıkmaktadır.
Sizce Korona sonrası ve yeni normalin lojistik sektörüne ve sektörün teknoloji tedarikçilerinden olan size etkisi nasıl olacak?
Tüm üreticiler, tedarikçiler, taşıyıcılar, tüketiciler artık dijital ortamın önemini, gerekliliğini ve olmazsa olmaz bir unsur olduğunu anladılar. Dolayısı ile artık herkes bu dönüşümü talep etmektedir. Lojistikçiler açısından bakıldığında dijital ortamda olsun veya normal yollar ile olsun satılmış ürünleri taşırken bunu en iyi şekilde dijital platform üzerinden yöneterek taşımak daha da önem kazandı. E-ticaret ile birlikte yük sayısı artar iken, her bir yükün hacmi düşmeye başladı. Bu da birim ekipman içinde daha faz yük ve müşteri demek oluyor. Bunu da en iyi şekilde yönetmek için doğru programlar ve dijital ortamda olan programlar daha da önem kazanıyor. Verilerin otomatik toplanması, işlenmesi ve iletilmesi çok önemli oldu. Bunları uzaktan yönetebilmek daha da önemli oldu. Lojistikçilerin bu ihtiyaçları bizim gibi sektöre dijital çözümler sunan tedarikçiler için büyük bir fırsat oluşturmaktadır.
Lojistikçilerin bu dijital dönüşüm çalışmaları ellerinde olan eski teknoloji programlarının yenilenmesini gerektirecektir. Kapalı sistem içinde kullanılan programlarını müşterilerine, tedarikçilerine ve acentelerine açmak durumunda kalacaklardır. Bunlar lojistikçilerin sistemlerinin yeniden yapılanması ve oluşturulması anlamına gelmektedir. Bu da Select olarak yoğun bir iş temposuna girmemiz anlamına gelecektir. Bu aynı zamanda bizi dijitalleşmeni daha da yukarı çekmek ve var olandan daha iyi ve hızlı çözümler bulmaya da zorlayacaktır. Bugün değil, yarının teknolojilerini bulmaya zorlayacaktır. Bu da Select ar-ge ve destek ekibin daha da büyümesi ve daha çok çalışması demektir. Biz de 25 yıldır bu sektöre hizmet veren firma olarak bunu yapmaktan büyük mutluluk duyacağız.