Toros’un Adana-Ceyhan ve Samsun gübre üretim tesisleri aynı zamanda bulunduğu bölgelerin en önemli liman tesislerine de sahip. Toros Ceyhan ve Samsun limanları dökme katı, dökme sıvı ürünler yanında, genel kargo yüklerden çok çeşitli proje yüklerine kadar geniş bir yük çeşidine hizmet veriyor. Toros terminallerinin bugünkü durumunu ve hedeflerini Toros’un limancılık faaliyetlerinden sorumlu yönetici Hüseyin Bayraklı ile konuştuk.
İşletmeniz hakkında teknik detaylar verebilir misiniz? Geçtiğimiz yıl ve bu yılın ilk dönemi hakkında istatistiklerinizi paylaşabilir misiniz?
Toros Ceyhan ve Toros Samsun terminallerinin işletmeciliği yapan Toros Terminal; Tekfen Holding’in Tarımsal Sanayi Grubu içinde yer alan Toros Tarım Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin bünyesindedir. Adana-Ceyhan, Mersin ve Samsun gübre üretim tesisleri ile Toros, Türkiye’nin en büyük gübre üreticisi ve tarımsal sanayi firması konumundadır. Gübre üretimi yanında fidecilik, sera ve tarla tohumculuğu, özel gübreler ve teknolojik tarım gibi diğer tarımsal faaliyetlerde de bulunan Toros’un Adana-Ceyhan ve Samsun gübre üretim tesisleri aynı zamanda bulunduğu bölgelerin en önemli liman tesislerine de sahiptir. Toros Ceyhan ve Samsun limanları dökme katı, dökme sıvı ürünler yanında, genel kargo yüklerden çok çeşitli proje yüklerine kadar geniş bir yük çeşidine hizmet vermektedir
2014 yılında Toros’un kendi yükleri dahil 6,0 milyon ton elleçleme yapılan Ceyhan terminalimizde 2015 yılı sonunda bu tonajın 7,0 milyon tona ulaşacağı beklenmektedir. 2014 yılında olduğu gibi 2015 yılında da ülkemizde bulunan tüm liman, terminal ve kıyı tesisleri içerisinde elleçlenen tonaj açısından Ceyhan terminalimizin ilk 6 dökme yük limanı arasına gireceği görülmektedir. 2015 yılı 2’nci çeyrek sonu gerçekleşme miktarları dikkate alındığında ise seçim atmosferi ve dolar kurundaki ciddi artış nedeniyle Nisan ve Mayıs aylarında yaşanan hafif daralmaya rağmen Türkiye’deki genel dökme yük limancılığının Haziran ayında bir nebze toparlanma sürecine girdiği görülmektedir. Toros Ceyhan Limanın Türkiye’nin en büyük 3’üncü şahıs kömür limanı olmasının etkisi ve kömür fiyatlarındaki gevşeme ile beraber gelen gemi sayılarında artış yaşanması nedeniyle Toros’un genel terminal faaliyetleri geçen senenin aynı dönemiyle karşılaştırıldığında elleçlenen yaklaşık 4 milyon ton yük ile yüzde 30’luk bir artış yaşanmıştır. Liman tesislerini işleten firmaların kendi yükleri dışında sadece üçüncü şahıslara verdikleri yükler açısından ülkemizdeki limanları dikkate aldığımızda Toros Ceyhan terminali tartışmasız 3’üncü şahıslara hizmet veren Türkiye’nin en büyük dökme limanlarından birisi konumundadır.
Ceyhan terminalinin hizmet hinterlandındaki sanayi ve ticari tesislerin artan yükleme ve boşaltma taleplerine uygun şekilde daha hızlı hizmet sunmak ve limanın elleçleme kapasitesini artırmak ve giderek sayısı artan yüksek tonajlı (Panamax) gemilerin limandaki sürelerini en aza indirmek amacıyla, her birinin boşaltma kapasitesi 600 ton/saat olan 2 adet liman vinci 2011 yılında iskele-5’te hizmete başlamıştır. Aynı özelliklere sahip olan 2 adet ilave vincin satın alma çalışmaları bitirilmiş ve tedarikçi firmayla 2015 yılı ocak ayında sözleşme imzalanmıştır. Yeni satın alınacak vinçlerin 2016 yılında iskele-7’de hizmete girmesi planlanmıştır. Böylelikle zaman zaman müşterilerimiz tarafından geçici kullanılan mobil vinçler dışında limanımızdaki vinç sayısı 9’a ulaşacak, dökme katı ve genel kargo yüklerdeki liman kapasitesi de yüzde 25 oranında artırılmış olacaktır. Ayrıca bölgemizde devreye alınması beklenen ithal kömüre dayalı termik santral ve çimento tesisleri nedeniyle artacağı kabul edilen toz ve sanayi tipi kömürlerin Suezmax tipi gemilerden tahliye edilebilmesi için mevcut iskelenin uzatılması; ürünlerin ise daha hızlı depolama sahalarına aktarımı için boru konveyör projesinin hayata geçirilmesi çalışmaları yapılmaktadır.
Önümüzdeki dönemde deniz lojistiği ve liman işletmeciliği için nasıl bir süreç yaşanacağını tahmin ediyorsunuz? Yatırım vb. planlarınız var mı?
Öncelikli olarak belirtmek gerekirse Ceyhan’ın bir transit enerji üretim ve aktarım merkezi haline getirilmesi hedefi doğrultusunda yaklaşık 16 bin dönüm alanda kurulması planlanan “Ceyhan Enerji Endüstri Bölgesi”ndeki gelişmeler bölgeye çok önemli bir yatırım ve iş yükü getirecektir. Başta yeni petrol ve doğalgaz boru hatlarının Ceyhan’a ulaştırılması, bölgede planlanan yeni rafineri ve LNG tesisleri yanında ortaya çıkan talebe göre inşa edilebilecek yeni enerji üretim ve depolama tesisleri Toros’un Ceyhan’daki limancılık faaliyetinin de geleceğini de derinden etkileyecektir. Bu açıdan Ceyhan terminalinin geleceğini bölgenin geleceği ile birlikte planlamakta, yatırım çalışmalarını da bu plana uygun hayata geçirmektedir. Halihazırda akaryakıt, petrol ürünleri ve sıvı kimyasalları elleçlediğimiz iskelemizin mevcut bin 100 metreden 2 bin 300 metreye çıkarılarak 170 bin DWT tankerleri alacak şekilde uzatılması ve yeni gemi yanaşma platformlarının ilavesiyle ilgili projemiz idare tarafından onaylanmıştır. Fakat bu yeni iskele yatırımları Ceyhan Enerji Bölgesi’ndeki gelişmeleri beklemekteyiz. Ceyhan Enerji Bölgesi’nde başlayacak yatırımlar ile birlikte iskele uzatma projemiz de kademeli olarak hayata geçirilebilecektir. Sıvı iskelesinin uzatılması aynı zamanda bu ürünlere hizmet verecek yeni depolama tanklarının ve kara dolum tesislerinin de yatırımını gerektirecektir. Bu amaçla hem mevcut liman tesisimiz içinde, hem de liman tesisimize çok yakın bir mesafede yer alan 200 dönüme civarındaki diğer arazimiz sanayi ve depolama alanı olarak tescil edilmiştir. Bu ilave alanımız akaryakıt ve petrol ürünleri, LPG ve LNG gibi yeni depolama tesisi yatırımlarına uygun şekilde rezerv edilmiştir.
Her birinin boşaltma kapasitesi 600 ton/saat olan 2 adet liman vinci 2011 yılında iskele-5’te hizmete başlamıştır. Aynı özelliklere sahip olan 2 adet ilave vinci satın alma çalışmalarımız 2014 yılı bitmeden tamamlanacaktır. Ayrıca gelecekte inşa edilebilecek termik santraller ve çimento tesisleri nedeniyle artacağı kabul edilen toz ve sanayi kömürlerinin gemilerden depolama sahalarına aktarımı için planlanan kapalı konveyör yatırım planları da tamamlanmış, gelişmeleri beklemektedir. Hedefimiz, gelecek 5 yıl içinde A tipi genel antrepo alanları dâhil açık alan depolama kapasitemizi iki katına çıkarmaktır. Liman tesisimizin sahip olduğu geniş alanlar gelişmelere uygun yatırımlar için her zaman kullanılabilir imkânlar sağlamaktadır.
Sizin ve sektörün öne çıkan sorunları nelerdir? Çözüm önerileriniz hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Toros olarak çözüm beklediğimiz bir takım limancılıkla ilgili sorunlar vardır. Örnek vermek gerekirsek, idare tarafından çıkarılan herhangi bir yönetmeliğin değiştirilmeden yürürlükte kalma süresi adeta 1 yıla kadar düşmüştür. Bundan dolayı mevzuatlar bile yap-boz şekline dönüşmüş durumdadır ki böyle bir hukuki ortamda liman tesisleri gibi çok uzun süreli geri dönüşleri olan yatırımların yapılabilmesi, yeni, yatırımcıların bu alana çekilmesi mümkün olamayacaktır. Biz bundan idaremizin de memnun olmadığını biliyoruz. Aslında denizciliğimizi ve denizcilik içindeki tüm alt sektörlerimizi ilgilendiren konularda Deniz Ticaret Odamızın da bu konuda raporları ve talepleri zamanında idareye sunulmaktadır. Bundan dolayıdır ki yapılan anketlerde ‘Mevzuat ve Resmi Kurumlarla ilgili darboğazlar ve sorun alanları’ en fazla dile getirilen bir konu olmuştur. Devamında ‘Ulaşım Altyapısı ile ilgili darboğazlar ve sorun alanları’, ‘Limanların büyüme ve genişleme alanlarının korunmadan gelişigüzel yerleşime açılması’, ‘Gümrük prosedürlerinin limanlardaki hızlı hizmet verilişini engelleyici, karmaşık ve zaman alıcı durumu’, ‘Yatırım ve teşviklerin yetersizliği’, ‘Enerji maliyetlerinin yüksekliği’, ‘Sürdürülebilir bir Ulusal Denizcilik Politikası’nın mevcut olmaması’, ‘Kamu ve özel limanlar arasındaki farklı uygulamaların yol açtığı haksız rekabet’ gibi sorunlar sektörümüzün öncelikli sorunlarıdır.