AB tarafında 14 trilyon dolarlık bir pazar söz konusu. AB ile Türkiye’nin 2016 yılındaki dış ticareti 144,7 milyar Euro olmuş. Bunun 66,7 milyar Euro’su ihracat, 78 milyar Euro ithalat şeklinde gerçekleşmiş bulunuyor.
Türkiye AB’nin dış ticaretinde dünyada 5. sırada. AB’nin Türkiye’nin ihracatındaki payı yüzde 43,5 olup ithalatında 6. ihracatında ise 4. sırada. AB ülkeleri Türkiye’ye doğrudan yatırımlarda da önemli bir yere sahip bulunuyor.
Türkiye’nin beş yıllık ihracatına bakıldığında, AB’ye 323 milyar 308 milyon dolar ihracat gerçekleştirdiği görülüyor. İhracatın ortalama yüzde 43’ü AB’ye gerçekleşti. Buna karşın aynı dönemde, AB’den 425 milyar 76 milyon dolarlık ithalat yapıldı. İthalatta AB’nin payı yüzde 37’de kaldı. Dış ticarette beş yılda 101,7 milyar dolar açık verilmesine karşın, dış açığın azalmaya devam ettiği dikkat çekiyor. Örneğin, 2016 yılında 68 milyar 357 milyon dolarlık ihracata karşılık 77 milyar 496 milyon dolar ithalat gerçekleşirken, Türkiye’nin dış açığı yıllık 9,1 milyar dolarda kaldı. 2017 Ocak ayında AB’ye 5,3 milyar dolar ihracat, 5,2 milyar dolar da ithalat gerçekleştirildi.
Türkiye’nin 2014 yılında ilettiği AB ilişkilerini görüşme talebine bağlı olarak Mayıs 2015 tarihinde hangi konuların görüşüleceğine ilişkin anlaşma sağlanmıştı. Tam da o dönem geldiği sırada ilişkiler gerildi. AB ile Türkiye ilişkilerinde 2017 yılının ilk çeyreğine denk gelen dönemde yaşananların ticarete yansımaları, yılsonu rakamlarından net olarak görülecek.
Görüşmelere ilişkin başlıkların en önemlisi, büyük bir lojistik hareket de doğuracak olan üçüncü ülkelerle ticaret konusu. AB’nin üçüncü ülkelerle yaptığı serbest ticaret anlaşmalarında eş zamanlı olarak Türkiye de yer almalı.
Trump ile birlikte yeni bir bakış açısı kazansa da AB ile ABD arasındaki ticaret Türkiye’yi doğrudan ilgilendiriyor. ABD AB’den aldıkça AB de Türkiye’den alıyor. Ama Türkiye-ABD ticareti de bağımsız olarak gelişmek durumunda. Bu kapsamda, AB ile ABD arasındaki transatlantik ticaret anlaşmasında da Türkiye açısından yeni bir mağduriyet yaratılmamalı.
Bugün de yarın da yapılacak görüşmelerle süreç ilerlemeli. İlerleme sağlanırken üzerinde durulması gereken alanlardan biri de tarım. En çok kısıtlamanın ve korumacılığın bulunduğu konulardan tarım alanındaki tavizlerin genişletilerek yeniden düzenlenmesi de yararlı olacaktır. Aynı şekilde hizmetlere ilişkin olarak da taraflar arasında ileri düzeyde ortaklaşma sağlanmalı. Unutmamalıyız ki AB, dünyanın en büyük hizmet alıcısı olup 18 trilyon dolara yaklaşan milli gelirinin yüzde 74’ü hizmetlerden oluşmaktadır.
Yıllardır taşımacıları zorlayan ve haksız rekabete neden olan karayolu taşımacılığına ilişkin sınırlamalar da özel olarak ele alınmalı. Karayolu kotaları düzenlenip, dolaylı olarak ticarete engel oluşturan uygulamalara son verilmeli. Bunlar Türkiye’nin ihracatını ciddi şekilde engelliyor.
Türk şirketlerinin AB ülkelerindeki ihalelere katılımında engeller olduğu bilinmektedir. İhalelere katılımda engel çıkartılmamalı, bunun için AB ülkelerinin Türkiye’nin kamu alımlarındaki avantajların benzeri Türkiye için de söz konusu olmalı. Ne de olsa 422,8 milyar Euro büyüklüğünde bir AB kamu alımı pazarı var. Buradan pay alabilme olasılığı bile heyecan verici.
Türkiye’nin gümrük birliğine girdiği 1996 yılından bu yana AB’ye olan ihracatı 5 kat arttı. Aynı şüreçte AB’nin Türkiye’ye ihracatı ise 3 kat artış gösterdi. Türkiye ile AB arasındaki ticaret daha da gelişmeli fakat bunun taraflar arasındaki iyi ilişkileri bağlı olduğunu da unutmamak gerekiyor. Avrupa’ya vizesiz giriş ve göçmen politikaları arasına sıkışmış bulunan ilişkilerin, bunlarla birlikte yeni bir açılıma da ihtiyacı var.
İlker ALTUN
ilker@aysberg.com
Kargohaber Dergisi (Sayı:219)