Kullanıma geçiş tarihi 1 Ocak 2012 olarak belirtilen yeni ‘özet beyan sistemi’ hakkında bilgilendirme amaçlı olarak bir konferans düzenlendi. Vapur Donatıları Derneği Başkanı Ruhi Duman ve MSC Gemi Acenteliği Resmi İlişkiler Müdürü Şükriye Vardar yeni sistem ile ilgili bilgi aktarırken, Ulukom Bilgisayar Genel Müdürü Erkin Fındık ise yeni özet beyan sistemini yazılımlar açısından değerlendirdi.
Dünya ticaretinde yılda yaklaşık 8 milyar ton yük taşındığını ve dünya devletlerinin her yıl bu miktarı biraz daha yukarıya çıkarmak için iletişim, ulaşım ve hız teknolojisinden faydalandıklarını ifade eden Vapur Donatanları ve Acenteleri Dernek Başkanı Ruhi Duman, bütün bunların ötesinde güvenli ulaşımın sağlanmasının yer aldığını kaydetti. Taşınan yükün daha ülkeye girmeden beyan edilmesinin, ülke rejimine uygun olmayan üretimin ticaretinin yapılmamasını kısa yoldan gerçekleştirme kararı olarak açıklayan Duman, “Denizde seyir güvenliğine karşı yasa dışı eylemlerin önlenmesine dair sözleşme ile sözleşmeye imza atan devletler dünyada yapılan ticaretin güven ortamında yapılmasını ve basitleştirilmesi konusunda karar aldılar. Bu kararların bir parçası özet beyan ve bununla birlikte alınan güvenlik tedbirleridir” diye konuştu.
“Karşımızda bir devlet dairesi var ve en büyük sıkıntıyı bu makamın dairelerini bir araya getirmekte zorlanıyoruz” diyen Duman, gümrük, kontrol, elektronik birimiyle bir araya gelip toplantı yapmak için tam 4,5 ay uğraştıklarını söyledi. Gümrüğün verdiği kararı elektronik veya diğer birimlerin uygulaması gerektiğini vurgulayan Duman, iki dairenin yapmış olduğu uygulama talimatının bir birine uymadığı haberlerini aldıklarını belirtti.
Gümrük Kanunu’nun revize edilmesi ve Gümrük Yönetmeliği’nin yayınlanmasıyla bazı kurallar getirildiğini söyleyen Duman, “Getirilen bu kurallar karşısında modernize gümrük kodu, güvenli taşıma ve özet beyan uygulamalarına yeni kavramlar getirildi. Bu kavramlar; yetkilendirilmiş yükümlü, yetkili ekonomi operatörü, varış bildirimi, ekonomi kayıt bilgi sistemi, gemide kalan yük, ithalat kontrol sistemi, mesaj uygulama kılavuzu, hareket referans numarası, ticaret bağlantı gurubu, ticari tanımlama numarası, gemi paylaşım düzenlemeleri ve elektronik özet beyanı.
1 Ocak 2012 tarihinden itibaren başlayacak olan elektronik ortamda özet beyanın verilmesi bazı endişe verici durumları ortaya çıkarıyor ve bir kullanma kılavuzuna ihtiyacınız var. Bunun için elimizden geldiği kadar Bakanlığa baskı yapıyoruz” diye konuştu.
Vardar: “Varış bildirimi de hayatımıza yeni giren bir bildirim olacak”
MSC Gemi Acenteliği Resmi İlişkiler Müdürü Şükriye Vardar ise 2 Kasım 2011 tarihinde yayınlanan “Gümrük Yönetmeliği’nde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik’ ile değişen hükümleri aktardı.
Yaşanan süreçle ilgili bilgi aktararak konuşmasına başlayan Vardar, 11 Eylül saldırılarından sonra ABD’de oluşturulan güvenlik kurallarının AB ülkelerinde ve ardından Türkiye’de benimsenmesinin süreci başlattığını hatırlattı. 7 Ekim 2009 tarihinde Yönetmelik ile beraber Kanun’un yürürlüğe girdiğini ve özet beyanın yürürlüğe gireceği tarihin ise ertelene ertelene 1 Ocak 2012’ye geldiğini belirtti.
Gümrük Yönetmeliği”nin 63. maddesinin tamamen değiştirildiğini kaydeden Vardar, en önemli maddeyi beyanın bağlayıcılığının tamamen kaldırılması olarak yorumlayarak şu açıklamalarda bulundu: “Beyanın bağlayıcılığı maddesi şöyleydi; beyannamede imzası bulunan kişiler, cezai hükümlerin uygulanması açısından beyannamede belirtilen bilgiler ile beyannameye ekli belgelerin doğruluğu ve ilgili rejimin gerektirdiği bütün yükümlülüklere uyulmasında zorunluydu. Dolayısıyla özet beyan sahipleri sorumluluklarına biraz daha sorumluluk katacaktı. Özet beyana orijinal manifesto eklenme zorunluluğu getirildi fakat yönetmelik yayınlandıktan sonra yapılan görüşmelerde bunun kaldırılacağı bilgisini aldık. Bu karşımıza nasıl gelecek dersek; ‘özet beyanın verilmesi durumunda orijinal manifesto eklenmesine gerek yoktur’ şeklinde çıkacak. Taşıyıcı dışındaki kişilerin özet beyan vermesi durumunda gümrük idaresi tarafından beyanın tescil edildiği taşıyıcıya da bilgi verilecek. Özet beyanın zamanında verilememesi durumunda ise usulsüzlük olarak iki kat ceza verilecek. Taşıyıcı dışında verilen özet beyanlarda yapılan değişiklik yine taşıyıcıya bilgi olarak dönecek. Özet beyanın tescil edildiği tarihi izleyen 200 gün yani yaklaşık 7 ay içerisinde eğer bu özet beyana ait eşyanın varış bildirimi yapılmazsa sistem otomatikman özet beyanı yok sayacak. Karadeniz ve Akdeniz limanlarından gelen gemiler için gemi varışından en az iki saat önce özet beyan verilecek, bu limanlar dışında gelen gemiler için yüklerin gemiye yüklenmesinden 24 saat önce özet beyan verilecek. Dökme eşyada da eskisi gibi gemi gelmeden 4 saat önce bildirimde bulunulacak.”
“Varış bildirimi de hayatımıza yeni giren bir bildirim olacak” diyen Vardar, Türkiye gümrük bölgesine girilirken, kullanılan taşıma aracının işleticisi veya temsilcisinin eşyanın boşaltılacağı gümrük idaresine ulaştığında, taşıma aracının varışını bildirdiğini ve bu varış bildiriminde ilgili gümrük idaresine daha önce verilmiş özet beyanların tespitini içeren bir bildirim olduğunu söyledi.
Ambar bekleme sürelerine ilişkin maddenin de taşıt aracının eşyanın boşaltılacağı gümrük idaresine girişine ilişkin gümrük veya gümrük muhafaza yetkililerince tutulan kayıt tarihinden itibaren başladığını kaydeden Vardar, Gümrük Yönetmeliği’nin 435. maddesinin gümrük beyannamesi verilen eşya için artık ihracat özet beyanı verilmeyeceğini içerdiğini açıkladı.
Özet beyan form kullanımında bazı değişikliklerin yapıldığını ifade eden Vardar, “Eşyanın tanıma hanesi, ‘eşya kodunun girilmesi halinde, bu bilginin girilmesine gerek yoktur’ şeklinde değiştirilerek geldi. Özet beyan formu kullanım talimatında alıcı hanesi, ‘eşyanın gerçekte gönderildiği kişinin adı ve giriş özet beyanda vergi numarası girilir’ şeklinde değiştirildi” açıklamalarında bulundu.
Fındık: “Uygulamanın 2012 sonuna kadar tüm Türkiye’de başlaması zor”
Yaptığı konuşmada, teknik açıdan bakıldığında özet beyan üzerinde Yönetmelikte belirtilen 31 tane alan olduğunu ve en azından bunların açıklamalarının yayınlandığını belirten Ulukom Bilgisayar Genel Müdürü Erkin Fındık, “O alanların nasıl doldurulması gerektiğini hepimiz biliyoruz şuanda. Fakat çok önemli nokta atlandı ve zorunlu alanlar açıklanmadı. Yani şunu bilmiyoruz; acaba hava ithalatta hangi alanları girmemiz lazım, deniz ihracatta çıkış bildiriminde neleri girmem lazım. Bu konuda yayınlanmış bir rehber yok. Ama biz geçmiş tecrübelerimizden yola çıkarak kendimiz bir çalışma yaptık ve şu anda iş ortaklarımızla ve büyük taşıyıcılarla bu tabloları paylaştık. Ama gönül ister ki tahmin etmek zorunda kalmayalım” dedi.
Yine kullanıcılar açısından uygulama talimatının olmayışının da büyük bir eksiklik olduğunu hatırlatan Fındık, yani hangi durumda hangi sırada bir özet beyan verileceği, bunlarla ilgili örnek, şematik yaklaşım veya talimatın olmadığını söyledi.
Geçmiş dönemde sadece özet beyan verildiğini ve gümrüğe giden özet beyanda hata olduğu takdirde düzeltilip sonra tescil alındığını hatırlatan Fındık, “Şimdi çok daha farklı beyan şekilleri oluştu, özet beyan yine var ancak eskisinden farkı değişiklik imkanı var. Yani özet beyanda hata olduğunda Yönetmeliğin öngördüğü sürelere kadar değişiklik şansı var” dedi.
“Çıkış bildirimi diye yeni bir bildirim var yine uğrayacağınız limanda bir değişiklik söz konusu olduğunda uygulanacak ‘sapma bildirimi’ var. Bunun yanında kara nakliyesi için yeni bir rejim olan ‘taşıma bildirimi’ var ve tüm bildirimlere ilişkin değişiklik bildirimleri var. Yani baktığımızda konu bayağı dallanıp budaklanıyor, birçok bildirim şekilleri var. Bu nedenle de ben 2012 yılı sonunda Türkiye’nin tamamının yeni uygulamaya geçebileceğini düşünmüyorum. Altyapı yeterli değil henüz. Bu servislerin bir kısmı teste açık. Biz mevcut çalışan servislerin tamamından örnek tescilleri aldık ama bunlar arasındaki bağlantıların, yani gümrük tarafında bunların sadece tescil edilmesi yeterli değil. Örneğin sapma bildirimi diye bir servis şuanda yok, bunlar arasındaki ilişkiler de daha oturmuş değil. Dolayısıyla Müsteşarlığın daha gideceği çok yol var ama biz en azından mevcut Müsteşarlığın hazırlığına karşılık aynı şekilde hazırız” diye konuşan Fındık, en azından teste açılan yerlerle ilgili testlerin tamamlandığını belirtti.