Bu sürecin vazgeçilmezi olan tedarik zincirinin en önemli halkası durumundaki karayolu taşımacıları, insanlığın salgına karşı verdiği büyük mücadeleye, hayatın her alanında etkili bir şekilde destek verdi.
Bütün olumsuzluklara karşı bin milyon 600 bin dolayındaki ihracat olmak üzere 2 milyonu aşkın karayolu taşıması gerçekleştiren uluslararası nakliyeciler, Avrupa’dan Orta Asya’ya, Ortadoğu’dan BDT’ye uzanan coğrafyalarda birer nefer gibi çalışan şoförleri ile birlikte büyük bir başarı elde ettiler. Bazı hatlarda küçük gerilemeler olsa da bu başarı doğal olarak sayılara da yansıdı.
Uluslararası Nakliyeciler Derneği UND’nin Türkiye’nin 2020 yılı karayolu taşımacılığı verilerine göre ithalat ve ihracat amacıyla gerçekleşen toplam taşımanın 2 milyon 182 bin 170 adet olduğu ve yüzde 74’ünü Türk yüzde 26’sını ise yabancı araçların karşıladığı görülüyor. Transit taşımalar ve boş girişleri de eklediğimizde 2020 yılında Türkiye üzerinden toplam 3 milyon 432 bin 193 araçlık bir trafik gerçekleştiğini görüyoruz. Buna göre aylık 300 bin araç Türkiye’nin sınır kapılarından geçiş yapıyor.
İhraç Taşımalarında Avrupa Farkı
Türkiye’nin 2020 yılına ilişkin uluslararası taşımacılık verilerine göre toplamda bir milyon 592 bin 678 adet ihraç taşıması gerçekleşti. Bir yıl öncesine göre yüzde 5 düşüşle gerçekleşen bu taşımaların yüzde 77’sini Türk plakalı araçlar gerçekleştirdi. 2020 yılında küresel çapta yaşanan olumsuzluklar, kısıtlamalar ve salgın etkisi ile Türk plakalı araçlar yüzde 6 düşüş yaşarken, yabancı araçların payı ise yüzde bir artış gösterdi. Yabancı araçlar arasında en yüksek pay Bulgaristan, Romanya, Gürcistan, İran gibi komşu ülke araçlarına ait.
Aynı dönem için batı kapılarından 2020 yılında bir önceki yıla göre Karayolu ve Ro-Ro ile yapılan taşımalar incelendiğinde; Türk araçlarının karayolunda yüzde 3 artış, Ro-Ro tercihlerinde ise yüzde 11 düşüş olduğu gözlendi. Yabancı plakalı araçlarda ise bu düşüş yüzde 7 olarak gerçekleşti. Ro-Ro taşımalarında gözlenen 15 bin 822 adetlik düşüşe karşın 11 bin 382 adeti bulan karayolu taşımaları artışı ile toplamda 662 bin 655 adet aracın batıdan çıkış yaptığı hesaplandı.
Özellikle ikinci çeyrekte gözlenen hızlı düşüş, alınan önlemler sayesinde toparlanma eğilimine girmiş ve yıl toplamında göreceli olarak daha az bir düşüş yaşandı.
Türk araçlarının ihracat taşıması yaptığı ilk 20 ülke, toplam taşımaların yüzde 80’ini kapsıyor. Son iki yıl içinde Türk araçları ile Avrupa ülkelerine yapılan taşımalar aynı düzeyde kalsa da BDT ve Orta Asya ülkelerine yönelik taşımalar yüzde 10 oranında düştü. Ortadoğu’ya yönelik taşımalarda görülen düşüş oranı ise yüzde 9 olarak gerçekleşti.
Toplam taşımaları 373 bin 20 adet ile yüzde bir oranında artış gösteren yabancı plakalı araçların Avrupa ülkelerine yönelik taşımaları 205 bin 726 adet ile yüzde 3 artarken, BDT ve Orta Asya ülkelerine yönelik sefer sayıları ise 89 bin 574 düzeyinde olsa da yüzde 18 gibi yüksek bir oranda arttı. Aynı dönemde Ortadoğu’ya yönelik yabancı plakalı araçların taşımaları yüzde 22 oranında düşüş ile 61 bin 153 adet olarak gerçekleşti.
İthalatta Almanya Farkı
2019 yılında 611 bin 623 adet olarak gerçekleşen ithalat taşımaları, 2020 yılında küresel çapta yaşanan tüm olumsuzluklar, kısıtlamalar ve salgın etkisine rağmen toplamda yüzde 4 düşüş ile 589 bin 501 adet olarak gerçekleşti. Türk araçları yüzde 3, yabancı plakalı araçların sayısındaki düşüş ise yüzde 4 oranında gerçekleşti.
Türk araçlarının ithalat taşıması yaptığı ilk 20 ülke toplam taşımaların yüzde 88’ini karşılıyor. Son iki yıl içinde Türk araçlarının yapmış olduğu ithalat taşımaları 2020 yılında yüzde 3 düşüş göstererek 400 bin 788 adet olarak gerçekleşti. En büyük düşüş yüzde 12 ile Avrupa ülkelerinden yapılan ithalat taşımalarında görüldü. Bu taşımalar 257 bin 747 olarak gerçekleşti. BDT ve Orta Asya ülkelerine yönelik taşımalar yüzde 2 düşüş ile 47 bin 518 olarak gerçekleşirken Ortadoğu ülkelerine yapılan taşımalar da yüzde 3 düşüşle 54 bin 185 adet oldu.
Türkiye’ye yönelik 188 bin 713 adet ithalat taşıması yapan yabancı plakalı araçlar, 2020 yılında yüzde 4 gerileme gösterdi. Bu sürede Avrupa ülkelerinden yüzde 17 artışla 112 bin 752 sefer gerçekleşti. BDT ve Orta Asya ülkelerinden yapılan taşımalar ise yüzde 26 oranında artış ile 25 bin 257 olarak gerçekleşti. Yabancı plakalı araçların Ortadoğu ülkelerinden yaptığı ithalat taşımaları da 49 bin 855 adeti bulmasına karşın yüzde 32 gibi yüksek bir oranda düşüş gösterdi.
İthalat taşımalarında Türk plakalı araçlar yüzde 68, yabancı plakalı araçlar ise yüzde 32 paya sahip. Yabancı araçlar arasında en yüksek pay başta İran olmak üzere Bulgaristan, Romanya, Polonya gibi ülke araçlarına ait. İran’dan Türkiye’ye yapılan taşımaları yüksek oranlarda İran plakalı araçlarla yapılıyor.
Transit Taşımalarda Düşüş
Türkiye üzerinden yıllık yaklaşık 100 bin araçlık transit taşıma yapılıyor. Transit olarak Çoğunlukla Irak, İran ve Türki Cumhuriyetlere taşıma yapılıyor. Transit taşımaların yüzde 66’sını Türk plakalı araçlar, yüzde 34’ünü ise yabancı plakalı araçlar yapıyor.
Boş Girişler Milyonu Geçiyor
2020 yılında Türkiye’ye bir milyon 88 bin 626 adet araç boş giriş yapıldı. Son bir yıl içinde yüzde 6 gerilese de bu araçların 885 bin 17’si Türk plakası taşıyor ve bu da toplam boş girişlerin yüzde 80’inden fazlası demek. Türk araçları için bu sayıda boş giriş yapmak elbette çok önemli bir kayıptır. Ancak 37 bin 344 adet boş giriş ile Türk araçlarından sonra yüzde 16 artışla ikinci sıraya yerleşen Gürcistan ve onu izleyen Bulgaristan plakalı araçların boş girişleri elbette Türkiye’den yük almak amacıyla yapılıyor. Bu amaçla Türkiye’ye boş giriş yapan toplam yabancı plakalı araç sayısı 2020 yılında 203 bin 609 olarak gerçekleşti.